Bu təhlükənin müvəqqəti olduğunu başa düşməliyik
Rusiya getdikcə daha çox kamikadze dronlarla Ukrayna şəhərlərinə hücum edir. Belə ki, oktyabrın 5-nə keçən gecə “uçan balalaykalar” Belaya Tserkovaya hücum edib, həmin gecə Zaporojye əziyyət çəkib.
Mənim subyektiv fikrimcə, dron hücumları istənilən istiqamətdən baş verə bilər. Xüsusilə, Belarus ərazisindən və ya Rusiyanın Belqorodundan, eləcə də ruslar tərəfindən işğal edilmiş Ukraynanın cənubundan. Son dediyim istiqamət ən çox ehtimal olunandır. İran pilotsuz təyyarələrinin xüsusiyyətləri arasında marşrutu addım-addım dəyişdirərək yüz kilometr uçmağa imkan verən daxili yanma mühərriki də var. Yəni onlar düz xətt üzrə uça bilmirlər, zenit müdafiə xətlərini yan keçə bilirlər.
Rusların qəsdən terror aktları törətdiyini, ölkənin kritik infrastrukturundan daha az mühafizə oluna bilən mülki obyektlərə hücum etdiyini güman etmək məntiqlidir. Bununla belə, bu dronları adi gözlə belə çox yaxşı görmək mümkündür. Onlar kifayət qədər böyükdürlər, ona görə də onları atıcı silahlar, zenit-raket kompleksləri, digər portativ hava hücumundan müdafiə sistemləri, məsələn, "Stingers" və bu kimi silahlarla vurmaq olar. İşğalçılar yəqin ki, məhz buna görə qaranlıqda hücuma keçirlər. Üstəlik, onlar bu taktikanı daha effektiv hesab edirlər: deyirlər, biz əhalini qorxudacağıq, Ukraynanın müdafiə qüvvələrinə də nəfəs almağa imkan verməyəcəyik.
Ancaq bu təhlükənin müvəqqəti olduğunu başa düşməliyik. Əvvəla, ona görə ki, bu gün mütləq əminlik var: Ukrayna ordusu bu cür təhlükələrlə daha yaxşı mübarizə aparmaq üçün öz hava hücumundan müdafiə sistemini tənzimləyəcək. Bu problemlə bağlı işlər barədə məlumat açıq deyil, lakin Ukraynada hər bir yeni təhlükə ilə mübarizənin effektiv üsulları mövcuddur. Yəni tanınma və bildiriş üsullarının optimallaşdırılması məsələsi yaxın vaxtlarda öz həllini tapacaq. Məncə, bu, təxminən bir neçə gün və ya hətta saat çəkəcək. Və bu tip heç bir dron mütləq hədəflərinə çatmayacaq.
Rusiyada kifayət qədər oxşar modellər ola bilər, lakin yaxın gələcəkdə onların işinin nəticəsi Ukraynanın hava hücumundan müdafiə texnikası tərəfindən yüz faiz vurulacaq. Bununla da işğalçıların pilotsuz təyyarələrdən istifadəsinə son qoyulacaq.
İkincisi, artıq güman etmək olar ki, düşmənin təkcə raketləri yox, Rusiyanın pilotsuz təyyarələri də tükənib. Ona görə də İran istehsalı olan dronların bitməsini gözləmək lazımdır.
Fakt budur ki, kamikadze dronları ictimaiyyətə açıq texnologiyalar bazarına yaxın komponentlərdən hazırlanır. Artıq yuxarıda qeyd etdiyim kimi, onların yüksək texnologiyalı komponentləri yoxdur, bu da onları Ukraynanın hava hücumundan müdafiə və ya elektron müharibə sistemləri qarşısında həssas edir. Bundan əlavə, bu PUA-ların istehsalı üçün Çindən komponentlər gətirilməsi tələb olunur. Bununla belə, Çin ABŞ sanksiyalarına düşməmək üçün məsələn, elektronika tədarük etməyəcək. Hətta texnoloji cəhətdən geridə qalmış İran və ya Rusiya ərazisində belə bu komponentlər olmadan kamikadze dronlar istehsal etmək mümkün deyil. Buna görə də vəziyyəti son dərəcə müsbət başa düşürəm: Rusiya Federasiyasının kamikadze pilotsuz təyyarələrinin nə vaxt tükənəcəyi isə an məsələsidir.
Ukrayna isə indi dünyanın ən qabaqcıl texnologiyalarına çıxış əldə edir. Artıq Ukrayna istehsalı olan kamikadze dronların analoqları var və onlar İrandan daha yaxşıdır. Üstəlik, yalnız Rəqəmsal Nazirliyin bu yaxınlarda keçirilən sərgisi zamanı məhvetmə silahı kimi istifadə edilən dronların istehsalı üzrə işləyən və ya artıq son mərhələdə olan iyirmiyə qədər komanda təqdim edildi. Yəni söhbət Ukraynanın kamikadze tipli dronların seriyalı istehsalına hazırlıqdan gedir.
Bununla belə, qeyd etmək yerinə düşər ki, Ukrayna Silahlı Qüvvələrinə pilotsuz təyyarələrin çatdırılması xəbərini eşidəndə söhbət onlarla bölmədən gedir. Halbuki ehtiyac minlərlədir. Fikrimcə, Ukrayna ordusunun təchizatı üçün bu tipli texnikanın istehsalı üçün minimum partiya 500 ədəddir. Bu, döyüş meydanında hiss olunmağa başlayacaq. Ona görə də hesab edirəm ki, Ukrayna genişmiqyaslı həll yollarına keçməlidir. Bunun üçün potensial və imkan var.
Müəllif: Valeri Yakovenko - pilotsuz texnologiyalar və robototexnika sahəsində ekspert
Mənbə: UNİAN
Tərcümə AYNA-ya məxsusdur
Müəllif: Turan Abdulla