Bakı meydanda əldə etdiyi uğurları tam reallaşdırmaq üçün gərgin diplomatik fəaliyyətdədir
Azərbaycan Laçın şəhərini, Zabux və Sus kəndlərini işğaldan xilas edərək, 30 illik qanunsuzluğa son qoydu. Hər üç yer Ermənistanı Xankəndi ilə birləşdirən yol olan Laçın dəhlizinin indiki marşrutu boyunca yerləşir.
Laçın strateji əhəmiyyəti ilə yanaşı, uzun illər davam edən işğalı simvolizə edən xüsusi yerlərdən biridir. Prezident Ərdoğan Bakıya səfəri zamanı “Araz” şeirini oxuyanda İrandan reaksiya gəlmişdi. Orada Laçının adı çəkilir:
Arası ayırdılar,
Lil ilə doldurdular,
Mən səndən ayrılmazdım,
Zor ilə ayırdılar.
Ay Laçın, can Laçın,
Can sənə qurban Laçın!
Dağlıq Qarabağ ifadəsi əvəzinə Xankəndi deməyimizin səbəbi Qarabağın bütövlükdə Azərbaycanın ərazisi olmasıdır. Çox güman ki, yaxın gələcəkdə Ermənistan Dağlıq Qarabağda de-fakto vəziyyət yaradacaq və burada daimi status əldə etməyə çalışacaq.
Bu səbəbdən 2020-ci il noyabrın 10-da Azərbaycanın qələbəsi ilə nəticələnən və müharibəyə son qoyan Üçtərəfli Bəyannamədəki maddələrin 5 il ərzində həyata keçirilməsi böyük əhəmiyyət kəsb edir.
Laçın dəhlizi ilə bağlı sənəddə 3 il müddət nəzərdə tutulmuşdu. Buna əsasən, üç il ərzində yeni Laçın dəhlizi planlaşdırılacaq və köhnə marşrutu qoruyan Rusiya sülhməramlıları buraya köçürüləcəkdi. Azərbaycan öz ərazisində öz üzərinə düşəni vaxtından əvvəl yerinə yetirdi - yeni yolu çəkdi.
Bakı avqustun 11-dən Ermənistan tərəfinə də təzyiq göstərərək köhnə dəhlizin tamamilə boşaldılmasını tələb edib. Qərarda müəyyən çətinliklər olsa da, Bakının qətiyyətli mövqeyindən sonra onların hamısı getməli oldu. Əslində Azərbaycan bu bölgədə yaşayan ermənilərə vətəndaş kimi yanaşılacağını vurğulayırdı.
Yekun razılaşma əldə olunurmu?
Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi Laçın şəhərinə giriş görüntülərini sosial media hesablarından paylaşıb. Prezident İlham Əliyev "Twitter" səhifəsində "Bu gün azərbaycanlılar Laçın şəhərinə daxil olublar. Azərbaycan Ordusu Laçın şəhərində məskunlaşıb. Bu münasibətlə bütün laçınlıları və Azərbaycan xalqını təbrik edirəm. Yaşasın Laçın! Yaşasın Azərbaycan!" deyə paylaşım edib.
Azərbaycanın dövlət enerji şirkəti də bu üç məntəqənin enerji infrastrukturunun bərpasına başlayıb.
Laçın və digər yerlərin erməniləri (təxminən 500 nəfər) onlara verilən vaxt ərzində oranı tərk etdilər. Laçın rayonu Ermənistan tərəfindən işğal olunanda burada təkcə yerli ermənilər deyil, Suriya və Livandan olan ermənilər də yerləşdirilmişdi.
Bu arada, avqustun 25-də ABŞ Dövlət Departamenti açıqlama verdi ki, Filip Riker Departamentinin Qafqaz üzrə baş müşaviri və ATƏT-in Minsk Qrupunun həmsədri təyin olunub.
Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi buna dərhal reaksiya verdi: “Demək olar ki, parçalanmış Minsk Qrupunu canlandırmaq cəhdləri ABŞ-ın bu prosesdən tamamilə çıxmasına səbəb ola bilər”.
Çünki Azərbaycanın istəyi iki ölkə arasında yekun razılaşma ilə müharibə ehtimalını tamamilə aradan qaldırmaqdır.
Digər tərəfdən, Azərbaycan və Ermənistan liderləri bir neçə gündən sonra Brüsseldə görüşəcəklər və belə görünür ki, Azərbaycan tərəfi yekun razılaşma tələbini bir daha təkrarlayacaq.
Analoji görüş Moskvada Baş nazir müavinlərinin iştirak etdiyi nəqliyyat-kommunikasiya qrupu arasında da baş tutacaq.
Azərbaycan meydanda əldə etdiyi uğurları tam reallaşdırmaq üçün gərgin diplomatik səylər göstərir və təbii ki, burada Türkiyə-Rusiya münasibətlərinin taleyi də prosesə təsirli olacaq.
Müəllif: Prof. Dr. Kürşad Zorlu
Mənbə: “haberturk.com.tr”
Tərcümə AYNA-ya məxsusdur
Müəllif: İsmayıl Məmmədli