Dünyanın ən böyük investisiya şirkətlərindən birinin - “Invesco”nun mütəxəssisləri əmindirlər ki, bitkoinin qiymətinin tarixi maksimum olan 69000 dollardan indiki 42000 dollar səviyyəsinə enməsi kriptovalyuta “köpüyünün” azalmasıdır. Şirkətin analitikləri aktivin ucuzlaşmağa davam edə biləcəyini, nəticədə onun məzənnəsinin 2022-ci ildə 30000 dollara düşəcəyini açıqlayıblar.
Qlobal kriptovalyuta bazarı sürətlə inkişaf edir, lakin bizdə belə istifadəçiləri barmaqla sayılacaq qədər tapmaq olar – onlar əhalinin yüzdə birindən də azdır. Yerli analitiklərin fikrincə, buna səbəb daxili valyuta bazarının zəifliyidir. Ölkədə nəinki qiymətli kağızlara tələbat yoxdur, hətta valyuta bazarının mövcudluğu da bəzi ekspertlər tərəfindən şübhəli hesab olunur.
Belə halda kriptovalyutalar kimi mövzular haqqında nə deyə bilərik? Ancaq bildiyiniz kimi, hər bir işdə bir xeyir var - kriptovalyuta “köpüklərinin” yaratdığı risklər əhalimizi təhdid etmir.
Bu arada kriptovalyuta “köpüyü” şişərək 2 trilyon dollara çatıb. İqtisadçı ekspert Eldəniz Əmirovun AYNA-ya şərhinə görə, bir gün onlar mütləq partlayacaq: “Kriptovalyuta üçün tələsik tələb insanların onun böyük perspektivləri və dəyəri ilə bağlı absurd ideyadan ilham alması ilə bağlıdır. Varlı və məşhur şəxslərin virtual pula sərmayə qoyması yanğına odun qatır. Bu arada, mayninq bahalı bir proses olsa da, əslində heç bir dəyəri yoxdur”.
“Bu prosesdə istifadə olunan yüksək texnologiya və elektrik enerjisinin israfı heç bir dəyər yaratmır. Bəli, kriptovalyutalar bəzi banklar tərəfindən ödəniş vasitəsi kimi istifadə olunur, lakin bu, heç bir halda üstünlük təşkil etmir. Maliyyə strukturları bu yolla dövriyyələrini artırmağa çalışır, sonra isə risklərini bərabərləşdirərək, virtual pulları çevirirlər”, - deyə həmsöhbətimiz bildirib.Görünür, maraq bəşəriyyətin ən zəngin nümayəndələrinin sərmayələrindən qaynaqlanır, lakin onlar öz kapitallarının yalnız kiçik bir hissəsini virtual pullara sərmayə qoyurlar. İqtisadçı deyib ki, milyardlara sahib olan şəxs öz vəsaitinin cüzi bir hissəsinə kriptovalyuta alsa belə, bu, hələ onların dəyərinin göstəricisi deyil, yaxşı reklamdır: “Virtual valyutaya tələbat artmağa başlayır və belə bir dalğada ona sərmayə qoyan milyarder “kripto” satır və ondan milyardlar qazanır. Kriptovalyuta bizim təxəyyülümüzdən başqa bir şey deyil, lakin o, artıq dünya əhalisindən 2 trilyon dolları silkələyib almağı bacarıb. Onun təşkilatçılarından bir neçəsi bu maliyyə şarından qazanır, orta təbəqədən olan insanlar və hətta bütün dövlətlər zərər içində qalır. Təsəvvür edin ki, bir gün kriptovalyutanın bütün sahibləri onu satmağa qərar verirlər. Havaya atılan trilyonları geri qaytaracaqlarmı? Əlbəttə, yox! Köpük sadəcə partlayacaq”.
İqtisadçı Universitetinin (UNEC) Beynəlxalq iqtisadiyyat kafedrasının dosenti Emin Qəribli də AYNA-ya açıqlamasında söyləyib ki, gələcəkdə elektron pulların, blokçeyn texnologiyalarının tətbiqinin vaxtı gələcək, amma indi kriptovalyutalara tələbat bir qədər əsassızdır və maliyyə “köpükləri” effekti yaradır: “Qızıl ən etibarlı aktiv olaraq qalır”.
Buna əlavə etmək lazımdır ki, qiymətlərdə artım tendensiyası burada kifayət qədər güclü şəkildə izlənilə bilər. Lakin bir çox ekspertlər qiymətli metalın dəyərinin əhəmiyyətli dərəcədə artması üçün ciddi ilkin şərtlər görmürlər. Onların fikrincə, bu valyutanın qiymət korreksiyası dolların möhkəmlənməsi və ABŞ dövlət istiqrazlarının gəlirliliyinin artması ilə məhdudlaşmağa davam edir.
“Invesco”ya görə, kotirovkaların noyabrda bütün zamanların ən yüksək həddi olan 69000 dollardan indiki təxminən 42000 dollar səviyyəsinə enməsi tam olaraq köpük modelinə uyğundur. Bu trayektoriya aktivin maliyyə zirvəsindən sonra növbəti 12 ay ərzində dəyərinin 45%-ni itirəcəyi ehtimalını yaradır.
Müəllif: Tanya Samsonova