Sınaq şarı və ya nazirlik niyə Konstitusiyanı cəsarətlə pozmağa qərar verdi?Azərbaycanda kütləvi peyvəndləmə davam edir. Və rəsmi olaraq könüllü olsa da, nədənsə peyvənd olunmaq istəməyənlər üçün vintləri sıxırlar. COVID pasportu olmadan idman zallarına getmək mümkün deyil və 1 sentyabrdan etibarən bu sənəd olmadan iaşə obyektlərinin, otellərin, ticarət mərkəzlərinin xidmətlərindən istifadə etmək mümkün olmayacaq.
Ancaq iş bununla bitmədi və qadağa, vətəndaşların son dərəcə əhəmiyyətli məsələlər də daxil olmaqla, bir çoxlarının müraciət etdikləri dövlət qurumlarına ziyarətlərə tətbiq olunmağa başladı. Belə ki, 16 avqust 2021-ci ildən etibarən Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin (ƏƏSMN) və tabeliyində olan strukturların qəbul şöbələrində, həmçinin DOST mərkəzlərində (Davamlı və Operativ Sosial Təminat Agentliyi) vətəndaşların qəbulu və müraciətlərinə baxılması yalnız peyvənd edildiyini və ya xəstələndiyini və koronavirusa qarşı immunitetini təsdiqləyən COVID pasportu olduqda həyata keçiriləcək. Maraqlıdır ki, Nazirliyin elektron xidmətlərinə vətəndaşların müraciətlərinə baxılması da yalnız COVID pasportunun olması barədə məlumat daxil edildikdə, həyata keçiriləcək.
Azərbaycan İnsan Haqları Mərkəzinin (AİHM) rəhbəri Eldar Zeynalov AYNA-ya şərhində deyib ki, hökumətin heç bir qərarına əsaslanmayan bu idarəvi təşəbbüs bürokratik özbaşınalıq təsiri bağışlayır: “Hələ ötən ilin dekabrında dövlət başçısı Azərbaycanda peyvənd kampaniyasının başladığını elan edərkən bunun könüllü olacağını açıq şəkildə bildirmişdi. Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin "Xüsusi karantin rejiminin uzadılması və müəyyən məhdudiyyətlərin aradan qaldırılması tədbirləri haqqında" qərarına əsasən, 1 sentyabr 2021-ci ildən etibarən, bir sıra sahələrdə olduğu kimi dövlət strukturlarında çalışan işçilərin də ən azı 80%-i aşılanmalı və ya xəstəlikdən sağalması barədə sertifikatı olmalıdır. Digər dövlət qulluqçuları arasında - təhsil və sosial sahə nümayəndələri, Əmək Nazirliyinin işçilərinin və xüsusən də DOST mərkəzlərinin işçilərinin peyvənd edilməsi nəzərdə tutulur. Vətəndaşlarla, o cümlədən potensial COVID xəstələri ilə tez-tez təmasda olduqları üçün bu tələb ümumiyyətlə haqlıdır”.
“Ancaq ziyarətçilərin peyvənd edilməsinin kateqoriyalı tələbi məntiqli deyil. Bu tələbin forması şantaj formasındadır: peyvənd edilmədən ümumiyyətlə, onlara xidmət etməkdən imtina edirlər. Bəs, görəsən, bu strukturun işçiləri belə bir yeniliyin düşünülmədiyi bütün digər dövlət qurumlarının işçilərindən virusa qarşı daha həssasdırlarmı? Və ya niyə bu konkret strukturlara gələnlər digər strukturların ziyarətçilərindən daha yoluxucu olurlar?”, - deyə hüquq müdafiəçisi soruşur.ƏƏSMN yenilikçilərinə ünvanlanan tək sual bu deyil. Beləliklə, bir neçə ildir ki, Azərbaycanda “elektron hökumət” konsepsiyası inkişaf edir. Pandemiya və karantin tədbirləri bu işə yeni təkan verdi. Xüsusilə, bir çox xidmət və ödənişlər dövlət məmurları ilə fiziki təmas olmadan, internet vasitəsi ilə məsafədən mümkün oldu. Görünür ki, "elektron hökumət" anlayışı özünü doğruldur. Lakin, haqqında sözügedən qərar bu barədə şübhələr yaradır.
“İnternet vasitəsi ilə bu strukturlarla əlaqə qurarkən, bir şəxs e-poçt yazıb elektron imzası ilə təsdiqlədikdə və eyni şəkildə internetdə bir cavab aldıqda belə, indi də peyvənd pasportu tələb olunacaq. Bunun səbəbi nədir? Keçən il baş verən bir absurd vəziyyətə çox bənzəyir: virtual videokonfranslar zamanı bəzi iştirakçılar veb kamera və mikrofon qarşısında tibbi maskada danışırdılar. Sonra hamımız pandemiya problemini araşdırmayan və anlamayan dövlət məmuruna xeyli güldük, amma belə insanların hələ də iş başında olduğu ortaya çıxır”, - deyə Zeynalov vurğulayıb.
Həmsöhbətimizin dediyinə görə, bu təşəbbüs təkcə məntiqi deyil, həm də milli qanunlarımızın normalarını pozur: “Konstitusiyanın 25-ci maddəsinə görə, dövlət hər kəsin hüquq və azadlıqlarının bərabərliyinə zəmanət verir. Bir insanın və vətəndaşın hüquq və azadlıqlarını sosial mənsubiyyətinə (bu halda aşılanmayanlara aiddir – E.Z.) görə məhdudlaşdırmaq qadağandır. Yuxarıda göstərilən səbəblərə görə heç kimə zərər vurula bilməz. Hüquq və öhdəliklər ilə əlaqədar qərarlar qəbul edən dövlət orqanları ilə münasibətlərdə hər kəsə bərabər hüquqlar təmin edilir”.
“Pensiya, müavinət, məşğulluq təyin edilməsi və Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin səlahiyyətlərinə aid olan digər məsələlərin həlli üçün xidmət göstərmək üçün yaradılan DOST mərkəzlərinin spesifikasına baxsaq, Konstitusiyanın 38-ci maddəsini xatırlaya bilərik: “Hər kəs (yəni peyvənd edilmiş və ya edilməmiş) sosial təminat hüququna malikdir. Hər kəs xəstəlik, əlillik, ailə başçısını itirmək, əmək qabiliyyətini itirmək, işsizlik və qanunla nəzərdə tutulmuş digər hallarda qanunla müəyyən edilmiş yaşa çatdıqda sosial təminat almaq hüququna malikdir. Gördüyümüz kimi, Konstitusiya peyvəndləməni sosial təminat almaq üçün bir şərt kimi qoymur”, - deyə AİHM rəhbəri qeyd edib.
Onun sözlərinə görə, DOST veb saytı ilə işləyərkən peyvəndlə bağlı absurd tələbi götürsək, “Vətəndaşların Müraciətləri Haqqında” Qanun dövlət quruluşuna müraciət etmək hüququ əldə etmək üçün heç bir məddəsində vətəndaşın əvvəlcədən peyvənd edilməsini nəzərdə tutmur. Vəkilləri olan təşkilatın niyə birdən-birə Konstitusiya və qanunları cəsarətlə pozmaq qərarına gəldiyini yalnız təxmin etmək olar. İstər-istəməz adamın ağlına gəlir ki, bundan ictimai reaksiyanı və nəticələrini qiymətləndirmək və sonra təşəbbüsü digər strukturlara yaymaq üçün sınaq şarı kimi istifadə oluna bilər.
“Yeri gəlmişkən, bu gün bir təqaüdçü qohumumdan tamamilə əsassız görünən bir iddia eşitdim: COVID pasportu təqdim etmədən pensiya kartlarını bağlayacaqlar. Qadın həyəcan içərisindədir: "Qəsdən şayiələr yayırlar, sonra inkar edirlər və sonra belə də olur!" Qeyd edim ki, söz-söhbət eyni Nazirliyin fəaliyyət sahəsinə aiddir”, - deyə həmsöhbətimiz fikrini yekunlaşdırıb.
Tezliklə aşılanmayanların bütün cəbhələrdə oksigeninin kəsilməsi heç kəsi təəccübləndirməyəcək və onların sadəcə bir seçimi olmayacaq - peyvənd etmək və ya etməmək...Müəllif: Elya Belskaya