Quşçuluq komplekslərində bu mövzudan ehtiyatla danışırlar, “vaxtından əvvəl” proqnoz vermək istəmirlər, amma...Taxıl məhsullarının bahalaşması Azərbaycanda broyler təsərrüfatlarının məhsullarının qiymətlərinin daha da artması ilə müşayiət olunacaq. Yerli quşçuluq komplekslərinin Rusiyadan yem inqrediyentlərinin idxalından asılı olduğundan və oradan gətirilən taxılın ixrac rüsumları artmaqda davam etdiyindən, yumurta və quş ətinin qiymət artımının yeni dalğası uzaqda deyil.
Taxıl məhsullarının bahalaşması qarışıq yem üçün inqrediyentləri Rusiya və Ukraynadan idxal edən yerli quşçuluq komplekslərindən də yan keçməyib. Bu sənayenin analitiklərinin fikrincə, quş ətinin maya dəyərinin aslan payı - 70%-ə qədəri yemin payına düşür, lakin bu ilin əvvəlində qeyd olunan amil qiymətlərə təsir etməyəcək.
Quşçuluq cəmiyyətlərində hesab edirlər ki, artıq quşçuluq kimpleksləri yerli taxıl almağa başlayıb və artıq idxal edilməsinə o qədər ehtiyac yoxdur. Öz növbəsində, sorğu keçirdiyimiz quşçuluq komplekslərində bu mövzudan ehtiyatla danışırlar, “vaxtından əvvəl” proqnoz vermək istəmirlər. Amma heç kim mübahisə edə bilməz ki, broyler istehsalının maya dəyərinin artmasının əsas səbəbi adətən quş yemi üçün istifadə olunan taxılın bahalaşmasıdır.
Bu arada, Rusiya hakimiyyəti taxıl məhsullarına ixrac rüsumlarını artırmaqda davam edir. Yanvarın 12-dən 18-dək Rusiyadan buğda ixracına qoyulan rüsum bir həftə əvvəlki 94,9 dollar/tona qarşı 98,2 dollar/tona yüksələcək. Rusiya Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin açıqlamasında belə deyilir. Arpanın ixracı üçün rüsum bir ton üçün 83,5 dollardan 86,2 dollara yüksələcək, qarğıdalı üçün rüsum bir ton üzrə 69 dollardan 67,7 dollara enəcək
Kənd təsərrüfatı üzrə ekspert Vahid Məhərrəmlinin AYNA-ya dediyinə görə, taxılın bahalaşması bu və ya digər şəkildə onların istehlakı ilə bağlı sənaye sahələrinə təsir edəcək: “Yem inqrediyentlərinin bahalaşmasından sonra bizim broyler məhsullarının qiymətləri son bir ildə artıb və görünür, bu proses davam edəcək. Bu gün taxılın qiymətində çox yüksək artım var. Dünyada məhsuldarlıq artsa da, istehsalçı ölkələr ixrac rüsumları hesabına gəlirlərini artırmaq imkanını əldən vermir. Beləliklə, onlar öz istehsalçılarını dəstəkləyirlər, idxalçıların isə taxılı şişirdilmiş qiymətlərlə almaqdan başqa yolu qalmır”.
Kənd təsərrüfatı üzrə ekspert Vahid Məhərrəmlinin AYNA-ya dediyinə görə, taxılın bahalaşması bu və ya digər şəkildə onların istehlakı ilə bağlı sənaye sahələrinə təsir edəcək: “Yem inqrediyentlərinin bahalaşmasından sonra bizim broyler məhsullarının qiymətləri son bir ildə artıb və görünür, bu proses davam edəcək. Bu gün taxılın qiymətində çox yüksək artım var. Dünyada məhsuldarlıq artsa da, istehsalçı ölkələr ixrac rüsumları hesabına gəlirlərini artırmaq imkanını əldən vermir. Beləliklə, onlar öz istehsalçılarını dəstəkləyirlər, idxalçıların isə taxılı şişirdilmiş qiymətlərlə almaqdan başqa yolu qalmır”.
Eyni zamanda, yerli taxılın qiymətləri də qlobal qiymətlərin ardınca artır. Bunun fonunda toyuq ətinin bahalaşması kifayət qədər aşağı sürətlə gedir və ümumilikdə istehsal xərclərinin artımını kompensasiya etmir və ona görə də qiymət artımı rallisi davam edəcək.
Dünya bazarında toyuq ətinin qiyməti bu il təkcə dənli bitkilərin bahalaşması ilə bağlı deyil. Baytar həkim-konsultantı Boris Belenkinin ifadəsinə görə, qiymətlərin qalxmasına Şərqi Asiya ölkələrindən yüksək tələbat və əsas ixracatçı ölkələrdə istehsalın cüzi artımı da təsir göstərir. Bundan əlavə, pandemiya zamanı heyvan zülalının ən əlçatan növü olan quş ətinin istehlakı artır. Quş əti istehlakının artması həm də onunla bağlıdır ki, dünyada əhalinin sağlam qidalanma normalarına əməl etməsinin artımında aydın tendensiyalar müşahidə olunur.
Taxıllardan əlavə, demək olar ki, bütün qarışıq yem inqrediyentləri ötən il ərzində bahalaşıb. Xüsusilə günəbaxan yağı və soya unun qiyməti qalxdı. Artan istehsal xərclərinə son iki ildə əlverişsiz hava şəraiti, Rusiyanın bir sıra bölgələrində quraqlıq təsir göstərib. Eyni zamanda, ABŞ, Avropa İttifaqı, Argentina və Braziliyada istehsalın azalması yemlik buğdaya olan qiymətlərin və tələbatın xeyli artmasına səbəb olub. Lakin broylerlərimizin məhsullarının bahalaşmasının əsas səbəbi istehsal xərclərinin artmasıdır və dənli bitkilərin bahalaşması səbəbindən yemin bahalaşması ilə bağlıdır.
Ekspertlər hesab edirlər ki, un və çörəyin bahalaşması Rusiyadan idxal olunan buğdanın bahalaşmasının son nəticəsi deyil. Xatırladaq ki, dünya bazarında buğdanın bahalaşması ölkəmizdə iri un və çörək istehsalçılarını hökumətdən qiymətləri məhsulun real bazar dəyərinə uyğun tənzimləməyi xahiş etməyə məcbur edib. Bu, ölkədə unun pərakəndə satış qiymətinin kəskin bahalaşmasından dərhal sonra baş verib.
Sosial şəbəkələrdə 50 kq-lıq unun 28 manatdan 38 manata qədər bahalaşan yeni qiymət etiketlərinin fotoları yayılıb. Eyni zamanda mağazalarda çörəyin qiyməti 0,2 manat artıb.
Müəllif: Tanya Samsonova