Halbuki qonşularımızın əli bala batıb
Qonşu ölkələr də daxil olmaqla, bir çox ölkələrlə müqayisədə Azərbaycanda arıçılıq daha aşağı sürətlə inkişaf edir. Bununla birlikdə bal və arıçılıq məhsullarının istehsalını genişləndirmək imkanlarımız var.
Statistikaya görə, keçən il 32.340 təsərrüfatda mövcud olan 596.7 min arı ailəsindən 6.647.2 ton bal, 157.6 ton mum, 366.1 kq arı südü alınıb. Bir çox arıçı qeyd edir ki, Qarabağda arıçılığın inkişafı ilə istehsalın artırılması mümkündür. Azərbaycan Arıçılar Birliyinin (AAB) sədri Bədrəddin Həsrətovun sözlərinə görə, bu il altı ton bal istehsalı proqnozlaşdırılır. Gələcəkdə Qarabağ sayəsində ölkədə illik bal istehsalı daha dörd ton arta bilər.
İsmayıllı rayonu Arıçılar Cəmiyyətinin (AC) sədri Andrey Antifeyevin AYNA-ya dediyinə görə, işğaldan azad edilmiş ərazilərdə arıçılığın inkişafı üçün hər cür şərait var: “Bunun üçün uyğun bir iqlim və arılar üçün yem bazası mövcuddur. Ərazi zəngin arıçılıq tarixinə malikdir”.
Əlbəttə ki, bu ərazinin geniş miqyasda canlanması barədə danışmaq üçün əvvəlcə bu ərazilərin tam minalardan təmizlənməsi məsələsini həll etmək lazımdır. Ölkəmizdəki arıçılar mobilliyə vərdiş ediblər, çünki tez-tez pətəklərlə birgə köç edirlər, buna görə də onları Qarabağa köçürmələri o qədər də çətin olmayacaq. Qarabağ balının keyfiyyətinə gəlincə, Antifeyev deyib ki, o, yüksək keyfiyyət vəd edir, çünki uzun illərdir bu ərazidə kimyəvi maddələrdən istifadə olunmur.
Ümumilikdə, ölkədəki arıçılıqla bağlı vəziyyətdən danışan həmsöhbətimiz bal toplama işinin iyunun 20-dən sonra aparılacağını və bundan sonra ilin nə qədər uğurlu keçdiyindən danışmağın mümkün olacağını bildirib: “Amma bu günə qədər hər şey yaxşı gedir. Bu il çox balın olacağı ehtimalı yüksəkdir. Ancaq daxili arıçılıqda hər şey istədiyimiz qədər hamar deyil və irəliləmək üçün mövcud problemləri həll etmək və qarşıya yeni vəzifələr qoymaq lazımdır”.
“Birincisi, koronavirus pandemiyası və bununla əlaqədar karantin tədbirləri arıçılar üçün məhsullarını satmağı çətinləşdirdi və əhalinin alıcılıq qabiliyyətinin azalması səbəbindən bala olan tələb azaldı. Bir çox arıçı ballarını çox aşağı qiymətə satmaq məcburiyyətində qaldı və sonra alıcı çatışmazlığı ilə qarşılaşdı. Bal satışına mənfi təsir göstərən daha bir amil var və bu, illərdir ki, yerli arıçıların həyatını çətinləşdirir. Məsələ burasındadır ki, Azərbaycana çoxlu miqdarda ucuz, keyfiyyətsiz bal gətirilir. Yerli istehsalın bu cür balla rəqabət etməsi çətindir, çünki bir çox istehlakçını, ilk növbədə, balın ucuzluğu cəlb edir”, - deyə AC sədri vurğulayıb.
Antifeyev qeyd edib ki, insan sağlamlığı üçün təhlükəli bir məhsulun bazara girməsi halları olduğu üçün idxal olunan balın diqqətlə yoxlanılması vacibdir: “Sənayenin özünün inkişafına gəldikdə, yaxşı damazlıq materialına, arı xəstəliklərini başa düşən və necə müalicə edəcəyini bilən mütəxəssislərə ehtiyacımız var. Son illərdə arıların ölümünə səbəb olan ciddi xəstəliklər daha çox olub. Arıların bu gün sağ qalıb-qalmayacağı yalnız müəyyən bir arıçının bacarıq və səylərindən asılıdır. Ölkədə bu məsələləri başa düşəcək baytar həkimlərin olmadığını deyə bilərik. Arılar tez-tez arıçının yetərincə məlumatı olmadığı və bir problemlə üzləşərkən, müraciət edəcəyi kimsənin olmaması səbəbindən qırılır. Peşəkar kadrlar hazırlamaq və yaxşı maaşla işə cəlb etmək lazımdır”.
Mütəxəssis arılar üçün dərmanların keyfiyyəti və qiyməti probleminə də toxunub: “Bazarda satılan bəzi dərmanlar yalnız bahalı deyil, həm də keyfiyyətsizdir ki, bunun heç bir faydası olmur. Arıları müalicə etmək həmişə mümkün deyil və sonra xəstəliyin yayılmaması üçün onları tüstüyə verməlisiniz. Bu cür karantin tədbirlərinin dövlət tərəfindən tənzimlənməsi və arıçılara, yəni digər arılara yardım göstərmə mexanizmlərinin inkişaf etdirilməsi lazımdır”.
Arıların qida təminatına gəldikdə, burada da hər şey asan deyil. İndi Azərbaycanın bir çox bölgəsində heyvandarlıq intensiv inkişaf edir və buna görə də bitkilərin çiçəkləmə mərhələsinə çatması gözlənilmir. Bitki örtüyünün azalmasına daha çox quraqlaşan iqlim dəyişikliyi də təsir edir.
“Əlavə olaraq cökə və ağcaqayın kimi bal ağacları da odun qıranların qurbanı olur. Bu ağaclar həm oduna yararlıdır, həm də tikinti materialları kimi istifadə olunur. Və kəsilənlərin yerinə heç kim yenisini əkmir. Bu məqamda sizə bir ədalətsiz işdən danışmaq istərdim. Keçən il rəhbərliklə birlikdə Qəbələ rayonunun meşə təsərrüfatında çalışan arıçı İlqar Cəlalov da həbs olundu. Bir insana çox kömək etmək istəyirəm, amma necə edəcəyimizi bilmirik. O, ömrü boyu meşəni qorudu, bal ağaclarının şitilləri da daxil olmaqla, hər il yeni ağaclar əkdi. Çoxları İlqar Cəlalovun yaşıllaşdırma sahəsində nə qədər yaxşı iş gördüyünü təsdiqləyə bilər”, - deyə Antifeyev söyləyib.
Əlavə edib ki, arılar üçün qida ehtiyatının arıçılara yaxın olması vacibdir: “Bal gətirən ağaclar və müxtəlif bitkilər əkmək lazımdır ki, sonra arıçılar öz pətəkləri ilə bir yerdən başqa yerə köçməyə ehtiyac duymasınlar. Ancaq bu günə qədər başqa bir seçimləri yoxdur. Arıçılıq gəlirli bir kənd təsərrüfatı sektoruna çevrilə və getdikcə daha çox fermeri cəlb edə bilər, lakin kompleks bir yanaşma vacibdir”.