İqor Pankratenko: “Bu bölgə onları o qədər də maraqlandırmır, amma burada hər şeyə onlarsız qərar verilməsi ABŞ və Fransanı qəzəbləndirir”Qarabağ müharibəsindən sonrakı geopolitik reallıq getdikcə daha çox suallar yaradır və gələcək bir qarşıdurmanın bütün şərtlərini müəyyənləşdirir. Buna baxmayaraq, münaqişə zamanı dünyada və bölgədə maraqlı siyasi yeniliklərin şahidi olduq.
Məsələn, Yaxın Şərqdəki bir sıra müsəlman ölkələri, yəni ərəb monarxiyaları rəsmi Bakının istədiyi kimi Azərbaycanı dəstəkləmədi. Ancaq Azərbaycan bu dəstəyi İsrail və İngiltərədən aldı.
İkinci Qarabağ müharibəsi nəticəsində meydana gələn geosiyasi vəziyyət, bir sıra müsəlman ölkələrinin nə üçün barrikadaların digər tərəfində olması ilə bağlı sualları Rusiyanın Yaxın Şərq üzrə eksperti, iranşünas İqor Pankratenko cavablandırıb.
- Cənubi Qafqaz bölgəsindəki qüvvələrin geosiyasi uyğunluğunu dəyişdirmək baxımından nə əldə etdik? Cənubi Qafqazda hansı yeni geosiyasi vəziyyət yaradırıq?
- Yeni düzənin hələ formalaşmadığı, lakin bu prosesin aktiv başlaması bir faktdır. Yeni düzənin əsas xüsusiyyətləri aşağıdakılardır:
- Rusiya bölgədəki hərbi-siyasi varlığını gücləndirdi;
- Türkiyə çox sürətlə olmasa da, həm siyasi, həm də iqtisadi baxımdan təsir zonasını çox metodik şəkildə formalaşdırır;
- İran regional proseslərin kənarında qaldı;
- Regionda ABŞ və müttəfiqlərinin geopolitik təsiri zəifləyir.
Bu təsviri eskiz həm vəziyyətin sonrakı inkişaf meyllərini, həm də burada ortaya çıxacaq ziddiyyətləri görmək üçün kifayətdir.
- Hazırkı şəraitdə bölgədə daha hansı geosiyasi inkişaf meyllərini görürsünüz?
- Şübhəsiz ki, həm Vaşinqton, həm də Paris atəşkəs və sonrakı yenidənqurma işlərinin onlarsız baş verməsindən son dərəcə narazıdır. Özlərini kənarda hiss edirlər, Moskva və Ankaranın Dağlıq Qarabağ münaqişəsindəki paylarını əllərindən almaq və geri qaytarmaq istədiklərinə inanırlar. Bu, Pompeo ilə Fransanın xarici işlər naziri Le Drian arasındakı görüşdən sonra olduqca açıq şəkildə elan edildi. Ümumiyyətlə, Dağlıq Qarabağ onları o qədər də maraqlandırmır, amma orada hər şeyə onlarsız qərar verilməsi Vaşinqton və Parisi əsəbləşdirir. Bu vəziyyəti dramatikləşdirməzdim və mövqelərində Moskva və Ankara ilə münasibətləri kəskinləşdirmək niyyətlərinin olduğunu söyləməzdim. İndiki vəziyyətləri onlara yeni münaqişə yaratmaq imkanı vermir, amma onların razılaşmanı qəbul etməmələri və imkan yaranarsa, bu prosesə maneçilik törətmək imkanının olması niyyəti nəzərə alınmalıdır.
- Bu müharibədə İsrailin birmənalı şəkildə Azərbaycanın tərəfində olduğunu qeyd etmək olar. Eyni zamanda, Qətər istisna olmaqla, Körfəzdəki müsəlman ölkələri Azərbaycana lazımi dəstəyi göstərmədi. Bu, Bakı ilə Ankara arasındakı münasibətlərlə əlaqədardır, yoxsa Yaxın Şərq ölkələrinin bu münaqişədə öz geostrateji hədəfləri var?
- İsrail Cənubi Qafqazda strateji tərəfdaşını dəstəklədi, bu, olduqca məntiqli və gözləniləndir. Azərbaycan həm də Türkiyənin strateji tərəfdaşı olduğundan, hakim ərəb elitalarının reaksiyası da olduqca məntiqlidir, Ankara indi onlara meydan oxuyan, təhdid edən bir düşməndir. Hansı İslam həmrəyliyindən danışmaq olar? Bu sözdə həmrəylik - şüarlar və təbliğat üçündür, real siyasət üçün yox.
- Yaxın Şərq ölkələri arasında ən çox ermənipərəst mövqeni Suriya sərgilədi. Əsədin erməni sevgisinin kökündə nə dayanır? Belə mövqe Tehran və Moskvanın mövqeyindən irəli gəlir, yoxsa onların Azərbaycanla öz “hesabları” var?
- Yenə də “Türkiyə faktoru”. Əsəd Ankaranın, türklərin, Ərdoğanın zərərinə olan hər kəslə ittifaqa hazırdır. Bu səbəbdən Əsədin İrəvanın tərəfini tutması yox, tutmaması təəccüblü olardı.
ayna.az