Stereotiplər peşə təhsilinin populyarlığını əngəlləyir, ekspertlər bu düşüncənin dəyişməsini vacib hesab edirlər
SSRİ-nin dağılmasından sonra Azərbaycanda peşə təhsili tənəzzülə uğradı. Ancaq zaman keçdikcə ölkənin onsuz səmərəli inkişaf edə bilməyəcəyi aydın oldu. İndi isə praktik olaraq məhv olan bu təhsil mərhələsini, dövrün tələblərini nəzərə alaraq yenidən qurmağa çalışırlar.
Bu işi uzun illərdir özümüz görə bilmədik və indi yalnız xarici ölkələrin bizə kömək edəcəyinə ümid edə bilərik. BMT İnkişaf Proqramının mütəxəssisləri prosesə cəlb olunacaq, Avropa İttifaqı isə “Məşğulluq üçün təhsil proqramı” çərçivəsində 5,6 milyon avro maliyyə ayıracaq. Nəticədə, dörd il ərzində yeddi milli kollecin maddi-texniki bazası yenilənəcək ki, belə modernləşmə sayəsində peşə təhsilinə münasibəti dəyişdirmək planlaşdırılır.
Ölkəmizdə peşə təhsilinin nəhayət xatırlanması və inkişafı üçün konkret addımların atılması müsbət məqamdır. Bu məsələdə xarici yardım da yerinə düşdü. Söhbət yalnız ayrılan vəsaitlərdən yox, həm də qabaqcıl beynəlxalq təcrübədən gedir. Bu fikirləri açıqlamasında “Xidmət-İş” Həmkarlar İttifaqları Federasiyasının vitse-prezidenti Camaləddin İsmayılov söyləyib.
Bu məqsədlər üçün ayrılan məbləğdən danışarkən, ekspert xərclərin şəffaflığının vacibliyini qeyd edib: “Amma ən yaxşısı birbaşa pul deyil, kolleclər üçün lazım olan avadanlıqla təmin edilməsidir. O zaman bütün vəsaitlərin ünvan sahibinə çatacağına əmin ola bilərsiniz. Kolleclərdə həqiqətən təhsil müasir metodlarla və müasir avadanlıqlarla aparılsa, gənclər arasında bu cür təhsilə maraq artacaq. Onlar anlayacaqlar ki, burada aldıqları biliklərini dünyanın hər yerində tətbiq edə biləcəklər”.
Təhsil Nazirliyi yanında İctimai Şura sədrinin müavini Nadir İsrafilov deyib ki, SSRİ-də peşə təhsilinə çox diqqət yetirilirdi: “Əvvəllər Maarif Nazirliyi, Ali və Orta Xüsusi Təhsil Nazirliyi və Peşə Təhsili Komitəsi fəaliyyət göstərirdi. İndi bütün bu strukturların funksiyaları Təhsil Nazirliyi tərəfindən həyata keçirilir və uzun müddət orta və ali təhsilə üstünlük verirdi. Bir çox peşə məktəbi və texniki məktəb dağıldı, bu seqment çürüdü”.
“Lakin sonra ölkə peşəkar işçi çatışmazlığı ilə üzləşdi və bu, problemə çevrildi. Yalnız bundan sonra Azərbaycanda bu təhsil mərhələsini canlandırmaq lazım olduğunu başa düşdülər. İndi ölkədə birgə layihələr də daxil olmaqla, müxtəlif layihələr həyata keçirən Peşə Təhsili üzrə Dövlət Agentliyi var. Onlar Koreya ilə birgə müasir tələblərə cavab verən bir peşə təhsili mərkəzi inşa etdilər. Orta məktəblərdə peşəyönümlü dərslər keçirilməyə başlandı. Ümumiyyətlə, peşə təhsili sahəsində bir artım var, amma bu istiqamətdə hələ çox işlər görülməlidir”, - ejspert bildirib.
“Əvəllər fəhlə-işçi peşələrinin nümayəndələri mükafatlandırılırdı. Medallarla təltif olunurdular və tez-tez onların arasından deputatlar belə, seçilirdi. Yaxşı işləmək üçün bir örnək, perspektivlər var idi. İndi də gənclərin peşə məktəblərinə getmələri üçün onları nə iləsə cəlb etmək, bu sahədə böyümək imkanlarının olduğunu göstərmək lazımdır. Dörd ildə problemə düzgün yanaşılsa və lazımi nəzarət olacaqsa, çox şey edilə bilər. Hansı peşələrin tələb olunduğunu başa düşmək, beynəlxalq təcrübəni öyrənmək üçün əmək bazarının təhlilinə ehtiyacımız var. Ancaq bu sahədə əsas gücün qeyri-neft sektoruna qoyulacağı bəllidir”, - müsahibimiz vurğulayıb.
Peşə təhsili sahəsi üzrə mütəxəssis, psixoloq Nigar Qadaşova açıqlamasında, əhalinin məlumatlandırılmasına daha çox diqqət yetirilməli olduğunu söyləyib: “İndi kolleclər haqqında insanlarda çox az məlumat var. Bu yaxınlarda sosial şəbəkələrdə kolleclərdən birində tədris olunan peşələr barədə yazılmış bir elana rast gəldim. Reklam parlaq və göz oxşayırdı. Bəzən insanlar istəmədikləri üçün deyil, belə bir fürsətə sahib olduqlarını bilmədikləri üçün hansısa addımı atmırlar”.
“Azərbaycanda ali təhsil olmadan həyatda heç bir şeyin əldə oluna bilməyəcəyinə inanılır və bu stereotipin dağılması lazımdır. Ölkəmizdə bir çoxları diplom almaq xatirinə özləri üçün maraqlı olmayan bir ixtisas seçirlər. Bu yanaşma peşəkar sahədə qlobal fəlakətə səbəb olur. Uşaq kollecə gedirsə, onun kifayət qədər ağıllı olmadığını düşünürük. İnsanların şüurunu dəyişdirmək çətin prosesdir, amma lazımdır. Prestij haqqında, qohumların, qonşuların nə söyləyəcəyi haqqında düşünmək lazım deyil. İnsan özü üçün ən yaxşısını düşünməlidir”, - Qadaşova fikrini yekunlaşdırıb.
ayna.az
SSRİ-nin dağılmasından sonra Azərbaycanda peşə təhsili tənəzzülə uğradı. Ancaq zaman keçdikcə ölkənin onsuz səmərəli inkişaf edə bilməyəcəyi aydın oldu. İndi isə praktik olaraq məhv olan bu təhsil mərhələsini, dövrün tələblərini nəzərə alaraq yenidən qurmağa çalışırlar.
Bu işi uzun illərdir özümüz görə bilmədik və indi yalnız xarici ölkələrin bizə kömək edəcəyinə ümid edə bilərik. BMT İnkişaf Proqramının mütəxəssisləri prosesə cəlb olunacaq, Avropa İttifaqı isə “Məşğulluq üçün təhsil proqramı” çərçivəsində 5,6 milyon avro maliyyə ayıracaq. Nəticədə, dörd il ərzində yeddi milli kollecin maddi-texniki bazası yenilənəcək ki, belə modernləşmə sayəsində peşə təhsilinə münasibəti dəyişdirmək planlaşdırılır.
Ölkəmizdə peşə təhsilinin nəhayət xatırlanması və inkişafı üçün konkret addımların atılması müsbət məqamdır. Bu məsələdə xarici yardım da yerinə düşdü. Söhbət yalnız ayrılan vəsaitlərdən yox, həm də qabaqcıl beynəlxalq təcrübədən gedir. Bu fikirləri açıqlamasında “Xidmət-İş” Həmkarlar İttifaqları Federasiyasının vitse-prezidenti Camaləddin İsmayılov söyləyib.
Bu məqsədlər üçün ayrılan məbləğdən danışarkən, ekspert xərclərin şəffaflığının vacibliyini qeyd edib: “Amma ən yaxşısı birbaşa pul deyil, kolleclər üçün lazım olan avadanlıqla təmin edilməsidir. O zaman bütün vəsaitlərin ünvan sahibinə çatacağına əmin ola bilərsiniz. Kolleclərdə həqiqətən təhsil müasir metodlarla və müasir avadanlıqlarla aparılsa, gənclər arasında bu cür təhsilə maraq artacaq. Onlar anlayacaqlar ki, burada aldıqları biliklərini dünyanın hər yerində tətbiq edə biləcəklər”.
İsmayılovun sözlərinə görə, hazırda metal emalı, ağac emalı və metaləritmə sahələrində mütəxəssislərə ehtiyac var: “Və perspektivli məzunların dərhal iş tapa biləcəyi bir şəraitin yaradılması vacibdir. Peşə təhsilinin inkişafını təxirə salmağa və prosesi illərlə uzatmağa dəyməz. Əslində bütün bu işlər artıq dünən görülməli idi”.
Təhsil Nazirliyi yanında İctimai Şura sədrinin müavini Nadir İsrafilov deyib ki, SSRİ-də peşə təhsilinə çox diqqət yetirilirdi: “Əvvəllər Maarif Nazirliyi, Ali və Orta Xüsusi Təhsil Nazirliyi və Peşə Təhsili Komitəsi fəaliyyət göstərirdi. İndi bütün bu strukturların funksiyaları Təhsil Nazirliyi tərəfindən həyata keçirilir və uzun müddət orta və ali təhsilə üstünlük verirdi. Bir çox peşə məktəbi və texniki məktəb dağıldı, bu seqment çürüdü”.
“Lakin sonra ölkə peşəkar işçi çatışmazlığı ilə üzləşdi və bu, problemə çevrildi. Yalnız bundan sonra Azərbaycanda bu təhsil mərhələsini canlandırmaq lazım olduğunu başa düşdülər. İndi ölkədə birgə layihələr də daxil olmaqla, müxtəlif layihələr həyata keçirən Peşə Təhsili üzrə Dövlət Agentliyi var. Onlar Koreya ilə birgə müasir tələblərə cavab verən bir peşə təhsili mərkəzi inşa etdilər. Orta məktəblərdə peşəyönümlü dərslər keçirilməyə başlandı. Ümumiyyətlə, peşə təhsili sahəsində bir artım var, amma bu istiqamətdə hələ çox işlər görülməlidir”, - ejspert bildirib.
İsrafilov qeyd edib ki, Almaniya, İtaliya, Yaponiya və bir çox digər ölkələrdə təhsil əsasən peşəyönümlüdür: “Almaniyada universitetlərdən daha çox kolleclər var. Məhz bu təhsil istehsalın bir çox sahəsinin inkişafına kömək edir və iqtisadiyyatı irəliyə aparır. Ölkəmizdə əksəriyyət uşaqlarını maşını ustası və dərzi kimi yox, hüquqşünas və diplomat kimi görürlər. Ali təhsilin nüfuzunu əsassız olaraq yüksəldən və peşə təhsilini gözdən salan münasibətləri dəyişmək lazımdır. İqtisadiyyatı inkişaf etdirmək üçün təhsili, xüsusən peşə təhsilini inkişaf etdirmək lazımdır”.
“Əvəllər fəhlə-işçi peşələrinin nümayəndələri mükafatlandırılırdı. Medallarla təltif olunurdular və tez-tez onların arasından deputatlar belə, seçilirdi. Yaxşı işləmək üçün bir örnək, perspektivlər var idi. İndi də gənclərin peşə məktəblərinə getmələri üçün onları nə iləsə cəlb etmək, bu sahədə böyümək imkanlarının olduğunu göstərmək lazımdır. Dörd ildə problemə düzgün yanaşılsa və lazımi nəzarət olacaqsa, çox şey edilə bilər. Hansı peşələrin tələb olunduğunu başa düşmək, beynəlxalq təcrübəni öyrənmək üçün əmək bazarının təhlilinə ehtiyacımız var. Ancaq bu sahədə əsas gücün qeyri-neft sektoruna qoyulacağı bəllidir”, - müsahibimiz vurğulayıb.
Peşə təhsili sahəsi üzrə mütəxəssis, psixoloq Nigar Qadaşova açıqlamasında, əhalinin məlumatlandırılmasına daha çox diqqət yetirilməli olduğunu söyləyib: “İndi kolleclər haqqında insanlarda çox az məlumat var. Bu yaxınlarda sosial şəbəkələrdə kolleclərdən birində tədris olunan peşələr barədə yazılmış bir elana rast gəldim. Reklam parlaq və göz oxşayırdı. Bəzən insanlar istəmədikləri üçün deyil, belə bir fürsətə sahib olduqlarını bilmədikləri üçün hansısa addımı atmırlar”.“Nümunə olaraq inkişaf etmiş ölkələrin müsbət təcrübələrini göstərə bilərik. Sirr deyil ki, tez-tez nəzərlərimizi Qərbə yönəldir və ondan çox şey götürürük. Və Qərbdə heç bir ali təhsil kultu yoxdur. Kollecdə oxumaq daha nüfuzludur və oranı bitirən insanlar həyatda uğur qazanırlar, peşələrində çox şey əldə edirlər. Kolleci bitirən vətəndaşlar təcrübələrini sosial şəbəkələrdə, seminarlarda paylaşmalıdırlar. İndi bərbərlər, dərzilər, aşpazlar çox vaxt yaxşı pul qazanırlar. Belə bir peşəyə yiyələndiyinizi, uğurlu ola biləcəyinizi göstərsəniz, insanların münasibəti tədricən dəyişəcək”, - psixoloq deyib.
“Azərbaycanda ali təhsil olmadan həyatda heç bir şeyin əldə oluna bilməyəcəyinə inanılır və bu stereotipin dağılması lazımdır. Ölkəmizdə bir çoxları diplom almaq xatirinə özləri üçün maraqlı olmayan bir ixtisas seçirlər. Bu yanaşma peşəkar sahədə qlobal fəlakətə səbəb olur. Uşaq kollecə gedirsə, onun kifayət qədər ağıllı olmadığını düşünürük. İnsanların şüurunu dəyişdirmək çətin prosesdir, amma lazımdır. Prestij haqqında, qohumların, qonşuların nə söyləyəcəyi haqqında düşünmək lazım deyil. İnsan özü üçün ən yaxşısını düşünməlidir”, - Qadaşova fikrini yekunlaşdırıb.
ayna.az