Tarixin ən ölümcül vətəndaş müharibəsi: Yəqin ki, haqqında eşitməmisiniz » Cenub.az

19 oktyabr 2024 20:15 (UTC +04:00)

Bu münaqişə zamanı Birinci Dünya Müharibəsi zamanı ölənlərin sayı təxminən eynidir

Əgər siz tarixçi deyilsinizsə, çətin ki, bəşər tarixində ən ölümcül vətəndaş müharibəsinin adını çəkə bilməyəcəksiniz.

Lent.az-ın xarici mediaya istinadla məlumatına görə, tipik olaraq, bu müharibədə ölənlərin sayının Birinci Dünya Müharibəsindəkindən də çox ola biləcəyinə baxmayaraq, təhsil müəssisələri bu hadisəyə ciddi əhəmiyyət vermirlər.

Təfərrüatlar

Əlbəttə ki, İkinci Dünya Müharibəsi 50 ilə 75 milyon arasında insanın ölümünə səbəb olan tarixin ən ölümcül müharibəsi olaraq qalır. İtkilərin ən böyük payı bu müharibədə ölkənin 20 milyon sakininin öldüyü Çində baş verib. Bununla belə, bir əsrdən az əvvəl Çin Taypin üsyanı (1850-1864) kimi tanınan ən ölümcül vətəndaş müharibəsini yaşayıb.

Hər hansı bir müharibədə olduğu kimi, dəqiq hesablamalar aparmaq çətindir, lakin tarixçilər Taypin üsyanı zamanı 20 milyondan çox insanın, imperiya əhalisinin təqribən 5 faizinin və dünya əhalisinin təxminən 2 faizinin öldüyündən şübhələnirlər.

Bu vətəndaş müharibəsi hakim Tsin sülaləsinə qarşı üsyan və eyni zamanda özünü İsa Məsihin kiçik qardaşı elan edən Hun Syutsyuanın başçılıq etdiyi dini müharibə idi. O, Çinin cənubunda konfutsiçilik, Buddizm və Çin xalq dinini Çin mədəniyyəti ilə aşılanmış protestant xristianlığının unikal qarışığı ilə əvəz etməyə çalışan Taypin Səmavi Krallığını qurub.

Münaqişə mançular və hakkalar (Hunqun mənsub olduğu) başçılıq etdiyi Tsin sülaləsi, həmçinin çjuanqlar arasında mürəkkəb etnik gərginliyə də təsir edib.

Kütləvi aclıq, tiryək müharibələrinin alçaldılması, işsizlik və imperiya sülaləsinin zülmü fonunda Çində Allaha ibadət cəmiyyəti yaranıb. O, 1840-cı illərin sonlarında Tsin sülaləsindən narazı olan kəndlilərin, fəhlələrin və mədənçilərin köməyini cəlb edən bir növ silahlı milis kimi fəaliyyət göstərirdi. Qrup 1850-ci ilə qədər Çinin cənubundakı bəzi bölgələrdə yerli məmurlar tərəfindən təqib olunmağa başlayana və zorakılıqlar başlayana qədər əhəmiyyətli bir varlıq yaratmağı bacarıb.

1850-ci ildə Tsin sülaləsinin agentləri ilə bir neçə toqquşmadan sonra müharibə 1851-ci ildə Hunq özünü Səmavi Sülh Aləminin Səmavi Kralı elan etdikdə və Tsin sülaləsini devirməyə cəhd etdikdə tam dəyişib.

Çin tarixində qanlı müharibələr adi haldır. İkinci Dünya Müharibəsi və Taypin üsyanından başqa, ölkədə digər son dərəcə ölümcül münaqişələr, xüsusən də Luşan üsyanı, Üç Krallığın Müharibəsi, Mançu Çinin fəthi və Çin Vətəndaş Müharibəsi də olub.

Çin nəhəng əhalisi olan böyük bir ölkədir, buna görə də Taypin üsyanı bu qədər qanlı olub. Münaqişə həm də daxili münaqişə üçün nisbətən uzun - 14 il davam edib. Bununla belə, toqquşmalar zamanı birbaşa qətllər itkilərin yalnız bir hissəsini təşkil edir, milyonlarla insan da münaqişənin uzunmüddətli nəticələrindən, məsələn, epidemiyalar, məcburi əmək, aclıq, orduda zorakılıq və s. Səbəblərdən ölüb.