Rauf Qarayev: “Artıq belə müəssisələr qalmayacaq, onlar iri oyunçularla rəqabətə tab gətirə bilməyəcəklər”
Nəriman Ağayev: “Bu dəyişiklik ailə biznesi ilə məşğul olanların sayını azaldacaq və sahibkarlığa zərbə vuracaq”
Sosial yönümlü iqtisadiyyatın yaradılması üçün mikro sahibkarlığın inkişafı və dəstəklənməsi vacibdir. İqtisadiyyatı inkişaf etmiş ölkələrdə bu biznes növü özünü kifayət qədər inamlı hiss edir ki, bu da əlverişli biznes mühitindən xəbər verir. Onun şüarı belədir: “Böyük işlər kiçikdən başlayır” və o da doğrudur ki, bugünkü “canavar” korporasiyaların bəziləri mikro sahibkarlar kimi fəaliyyətə başlayıb.
Çox vaxt bu, ailə biznesidir, insanların arsenalında böyük vəsait olmadan öz-özünə işlə təmin olunduğu bir işdir. İdeyaları və zəhmətləri sayəsində özlərini təmin edə, yeni iş yerləri yarada bilərlər. Amma bunun üçün onlara dövlət dəstəyi lazımdır.
Ötən ilin məlumatına görə, Azərbaycanda sahibkarların təqribən 99,6 faizini kiçik və orta sahibkarlıq (KOB) təşkil edib. Eyni zamanda, onların 93,3 faizini mikro sahibkarlıq subyektləri təşkil edib.
Bu günlərdə Milli Məclis ölkənin Vergi Məcəlləsinə dəyişiklik edib. Həmin dəyişikliyə görə, gələn ildən Azərbaycanda işçilərinin orta sayı üç nəfərdən az olan mikro sahibkarlar, habelə yığımlar üzrə borcları olanlar məcburi dövlət sosial sığortasına 5% deyil, 20% məbləğində gəlir vergisi ödəyəcək. Səbəb kimi göstərilib ki, mikro biznesdən kiçik biznesə keçərkən vergi yükü xeyli artdığından, sahibkarlar vergidən yayınmaq üçün bəzi sxemlərə əl atırlar. Odur ki, 75% vergi güzəştləri onlara şamil edilməyəcək.
Səbəblərdən biri odur ki, üç nəfərdən az işçisi olan sahibkar praktiki olaraq yeni iş yerləri yaratmır. Amma o, nədənsə başlamaq məcburiyyətindədir.
İqtisadçı ekspert Rauf Qarayev AYNA-ya şərhində deyib ki, bir çox ekspertlər mikro sahibkarlar üçün 5%-dən 20%-ə qədər gəlir vergisinə keçməyə ehtiyac olmadığını dəfələrlə desələr də, bu qərar Milli Məclisdə təsdiqlənib: “Qərarın düzgün olduğunu düşünmürəm. Mikro sahibkar üç işçinin olması tələb olunan şəxs deyil. Təəssüf hissi ilə qeyd edə bilərəm ki, ekspert birliyinin rəyi, onların tövsiyələri dinlənilmir və bu, qaldırdığımız bütün məsələlərdən, problemlərdən görünür”.
“Məsələn, biz dəfələrlə uşaq pullarının tətbiqi zərurətindən danışsaq da, bununla bağlı heç bir tədbir görülməyib. Mikro sahibkarlığa qayıdaraq qeyd edirəm ki, bu, biznesin hərəkətverici qüvvələrindən biri ola bilər, lakin bunun üçün belə iş adamlarına müvafiq şərait yaradılmalıdır. Amma burada biz bunun əksini edirik”, - deyə həmsöhbətimiz bildirib.
Ekspert indiki mərhələdə mikro sahibkarların həyatını çətinləşdirməyin vaxtı olmadığına əmindir: “Bəlkə də, bir neçə ildən sonra bu məsələnin müzakirəsinə qayıtmağa dəyərdi, amma indi bu addım tez idi. Hara aparır? Üstəlik, sonda bir çox mikro sahibkarlar Vergi Məcəlləsindən yan keçməklə işləməyə çalışacaqlar”.
“Bu və ya digər qərar qəbul etməzdən əvvəl vəziyyətin monitorinqi və təhlili lazımdır. Qanunu pozanlara qarşı cəza tədbirləri görürük, amma nədənsə təhlil olunmur ki, sahibkarı qanun pozuntusuna məcbur edən səbəb nə olub? İndi belə çıxır ki, kiçik və böyük oyunçular eyni pulu ödəyəcəklər. Başqa sözlə, tezliklə mikro müəssisələr qalmayacaq, onlar iri oyunçularla - inhisarçılarla rəqabətə tab gətirə bilməyəcəklər. Nəzərə alsaq ki, ölkədə bir neçə ildir zərurəti haqqında danışılan Rəqabət Məcəlləsi yoxdur, qəbul edilən bəzi qanunlar işləmir, sadəcə olaraq, ayaqda qalmayacaq. Yaxın gələcəkdə “mikro sahibkarlıq” termini lazımsız kimi ləğv edilə bilər. Ölkədə yalnız kiçik, orta və iri biznes qalacaq”, - deyə Qarayev vurğulayıb.
Dayanıqlı İnkişaf Araşdırmaları Mərkəzinin sədri Nəriman Ağayev də AYNA-ya açıqlamasında sözügedən dəyişikliyin mənfi nəticələr doğuracağını söyləyib: “Bu tədbir mikro sahibkarların müəyyən faizini öz fəaliyyətlərini kölgədə qoymağa sövq edəcək. Beləliklə, onlar az qazanırlar və çoxa iddia etmirlər. Onlar üçün əsas odur ki, ailəsini və özlərini dolandırmaq üçün kifayət qədər vəsait var. Çox vaxt var olmağın sərhədində işləyirlər”.
“Bu dəyişiklik daha çox ailə biznesi ilə məşğul olanların sayını azaldacaq və sahibkarlığa marağı zəiflədəcək. Əksinə, onları stimullaşdırmaq lazımdır. Bu biznesi yaşıl sahə biznesi kimi qiymətləndirmək olar. Əvvəlcə onun güclənməsinə icazə verməlisən, sonra ondan bir şey soruşmalısan”, - deyə müsahibimiz fikrini yekunlaşdırıb.