Amerikalılar çinlilərə tamamilə aydın dəyişkənlik təklif edirlər: ya siz ruslara kömək edirsiniz və sizə qarşı sanksiyalar tətbiq olunur, ya da…
ABŞ Rusiya Federasiyasını texnoloji “pəhriz”ə salmaqda maraqlıdır, lakin bunun üçün vaxt və Çinin neytral münasibəti lazımdır. “The Telegraph” bu yaxınlarda Çinin Rusiya Federasiyasına vertolyotlar, dronlar, optik nişangahlar və müdafiə sənayesində istifadə olunan kritik metallarla silahlanmasına kömək etdiyini bildirən bir araşdırma dərc etdi. Bəzi Çin firmalarının hətta Moskvada ofisləri və ya rus dilində şirkət saytları var və öz səhifələrində qırıcıların, döyüş gəmilərinin fotolarını yerləşdirməklə ordu ilə əlaqələrini gizlətməyə belə çox az səy göstərirlər.
Ona görə də Rusiyaya qarşı hər hansı Qərb sanksiyalarının, texnologiyaya qoyulan məhdudiyyətlərin təsirli olması üçün Ukraynaya və Qərbə Çinin neytrallığına ehtiyac var. Aydındır ki, Çin Rusiyanın tamamilə uduzduğunu görməkdə maraqlı deyil, amma açıq-aydın Çin onun qalib gəlməsini də istəmir. Axı əgər Pekin üçün bunlar maraqlı olsaydı, kömək daha çox, daha erkən və daha fəal olardı.
Yəni Kiyev üçün əsas məsələ rəsmi Pekini dövlət səviyyəsində Rusiyaya kömək etməməyə inandırmaqdır.
Biz görürük ki, amerikalılar məhz bunu edirlər. Onlar çinlilərə tamamilə aydın dəyişkənlik təklif edirlər: ya siz ruslara kömək edirsiniz və sizə qarşı sanksiyalar tətbiq olunur – Rusiyaya olduğu kimi, ya da siz bizim ticarət tərəfdaşımız olaraq qalırsınız, biz texnologiya mübadiləsi aparırıq, ünsiyyət qururuq, amma siz Rusiyaya kömək etmirsiniz.
Bəzi silah və texnologiyaları ruslara ötürə bilən ayrı-ayrı Çin şirkətlərinə gəlincə, biz görürük ki, amerikalılar onları kifayət qədər sürətlə sanksiya siyahılarına əlavə edir və dərhal onlara iqtisadi təzyiqlər etməyə başlayır.
Beləliklə, Rusiyaya texnologiya axınını dayandırmaq üçün Çindən müsbət münasibət lazımdırmı? Yox. Bizə neytral Çin lazımdır. Müttəfiqlər isə digər çətinliklərin öhdəsindən gəlməyə çalışırlar.
O cümlədən, 2022-ci il fevralın 24-dən sonra İrana qarşı təxminən 2,5 min əlavə sanksiya tətbiq edilib. Yəni hamı İranla necə işləməyi bilir. Söhbət rusların sanksiyalardan yan keçə və ya nəsə ala biləcəyi digər ölkələrdən gedirsə, təəssüf ki, burada ABŞ-ın sanksiyalar rejimi və Amerika məhdudiyyətlər sistemi indiyə qədər öz alətlərində məhduddur.
Fakt budur ki, indi bir ölkəni belə miqyasda məhdudlaşdırmaq və buna görə də üçüncü ölkələrə qarşı bir sıra əlavə sanksiyalar tətbiq etmək zərurəti yarandığı ilk hallardan biridir. Buna görə də, amerikalıların bunu effektiv etmək üçün kifayət qədər vasitələri yoxdur. Amma bunun üzərində işləyirlər. Biz görürük ki, ABŞ Ədliyyə Nazirliyi sözün əsl mənasında hər ay yeni dəyişikliklər edir, mövcud qanun layihələrinə yeni alətlər əlavə edir. Amerikalılar öz sistemlərini təkmilləşdirməyə çalışırlar, lakin bu günə qədər ölkələrin nümunəsi çox böyükdür.
Başqa bir məqam isə odur ki, bu ölkələr çox fərqlidir: müttəfiq olduğu iddia edilən Türkiyədən başlayıb, faktiki olaraq fəal şəkildə sanksiyalara məruz qalan Mərkəzi Asiya dövlətlərinə qədər. Yəni, amerikalıların bir anda əhatə edə bilməyəcəyi böyük bir cəbhə var. Buna görə də, ikinci dərəcəli sanksiyaların, Rusiya Federasiyasının sanksiyalardan çıxmasına kömək edənlərə məhdudiyyətlərin tətbiqi üçün vaxt lazımdır. Bunun üçün də məncə, siyasi iradə var.
Müəllif: Oleksandr Kraev - "Ukrayna Prizması" Xarici Siyasət Şurasının eksperti.
Mənbə: UNİAN
Tərcümə AYNA-ya məxsusdur.