Deputat: “Yeni reallıqlar ölkəmizin təkcə iqtisadi deyil, həm də geosiyasi və geoiqtisadi mövqelərini gücləndirəcək”Berlin Avropa İttifaqını (Aİ) Rusiya qazının idxalı məsələsində mövqeyini sərtləşdirməyə çağırıb. Belə ki, Almaniya Kiyev yaxınlığında Rusiya qüvvələrini hərbi cinayətlərdə ittiham edib, bunun ardınca Qərbin yaxın günlərdə Rusiyaya qarşı əlavə sanksiyalar tətbiq etməyə razılaşacağı bildirilir. Bu tədbir qonşu ölkəni işğal etdiyi üçün Rusiyaya qarşı onsuz da böyük olan iqtisadi təzyiqi artıracaq.
Almaniya kansleri Olaf Şolts jurnalistlərə açıqlamasında “Putin və onun tərəfdarları öz hərəkətlərinin nəticələrini hiss edəcəklər” deyib. Almaniyanın müdafiə naziri Kristina Lambrext isə bildirib ki, Aİ Rusiya qazının idxalını dayandırmağı müzakirə etməlidir.
Hələlik bunlar niyyət olaraq qalır, lakin onların həyata keçirilməsi təkcə Kremli deyil, avropalı istehlakçıların özlərini də zərbə altında qoyacaq. Çünki yaxın illərdə Rusiya qazını əvəz edəcək heç nə yoxdur.
Azərbaycan Milli Məclisinin üzvü, iqtisadçı ekspert Vüqar Bayramov AYNA-ya açıqlamasında Rusiya ilə Aİ arasında mövcud qaz qarşıdurmasını “sonunda işıq görünməyən tunel” adlandırıb: “Ukraynada artan gərginliyə görə Moskvaya qarşı sanksiyalar Rusiya qazının Aİ-yə idxalını tamamilə dayandırmaq üçün gündəmin aktuallığını artırıb. Avropanın qaz idxalının 45 faizi, eləcə də ümumi istehlakının 40 faizi Rusiyanın payına düşür. Baxmayaraq ki, başqa şeylərlə yanaşı, “Köhnə Dünya”nın qaz “çənləri” kifayət qədər mürəkkəb mənzərədir, bütün bunlar qəti addımlara hazır olan Brüsseli dayandırmır”.
Deputatın sözlərinə görə, Mərkəzi və Şərqi Avropanın iqtisadiyyatı xüsusilə Rusiya qazına bağlıdır: “Bu ərazilər təbii yanacaq ehtiyatlarına görə ən yüksək risk zonası hesab olunur. Məsələn, Çexiyanın ehtiyatları cəmi 34 günə bəs edəcək. Qlobal istiləşmə Avropaya manevr imkanı versə də, qısa müddətdə azalmanı kompensasiya etmək, hətta idxalın tamamilə aradan qaldırılması çox çətin olacaq”.
Digər tərəfdən, ekspert enerji resurslarının, xüsusən də qazın ixracının Rusiya üçün əsas gəlir mənbələrindən biri olduğunu xatırladıb: “Deyək ki, ötən il Rusiyanın neft ixracından gündəlik gəliri 350 milyon dollara çatıb. Qaz gündəlik olaraq 200 milyon dollar gəlir gətirirdi və buna görə də söhbət xarici valyuta ilə ildə 70 milyard dollarlıq illik itkilərdən gedir”.Rusiya qazının Avropaya tədarükünün tamamilə dayandırılması Amerika və Avropa siyasətçilərinin əsas ideyasıdır. Bu tendensiyada Beynəlxalq Enerji Agentliyi (BEA) artıq Rusiyadan Avropa İttifaqına qaz idxalını azaltmaq üçün plan hazırlayıb.
Bununla belə, Enerji İnkişaf Fondunun direktoru Sergey Pikinin fikrincə, dünya bazarında Rusiya idxalını əvəz edə biləcək izafi qazın olmadığını nəzərə alsaq, bu, indi çətin ki, mümkün olsun. O, AYNA-ya açıqlamasında söyləyib ki, Avropanın qaz bazarında Rusiyanı başqa idxal istiqaməti ilə əvəz etməsi mümkün deyil.
"Bunun üçün dünyada təbii yanacağın LNG (sıxılmış maye qaz) şəklində göndərilməsi üçün əlavə həcm yoxdur, çünki hamısı müqavilələr əsasında paylanır. Avropa bazarında Rusiyanı əvəz etmək üçün bütün dünya üzrə maye qaz bazarının üçdə biri ora yönəldilməlidir və bu, mümkün deyil - digər təchizatçıları qazsız qoya bilməzsiniz. Ancaq bu, gələcəkdə - beş-on ildən sonra mümkündür”, - deyə o bildirib.
Həmsöhbətlər razılaşırlar ki, enerji daşıyıcılarının qiymətinin artması ilə bağlı mövcud vəziyyət ölkəmiz üçün yaxşıdır.Məsələn, V.Bayramovun sözlərinə görə, Azərbaycan və Əlcəzair hazırda “Köhnə Dünya”nın enerji təhlükəsizliyinin gücləndirilməsi baxımından Aİ üçün əlavə mənbələr hesab olunur: “Ehtiyatı 2,6 trilyon kubmetr, illik hasilatı 43,9 milyard kubmetr olan ölkəmiz ötən ilin sonundan Avropaya ixraca başlayıb. Əlcəzairin ehtiyatları 4,5 trilyon kubmetr, illik hasilatı isə 90 milyard kubmetrdir. Əlcəzair də tədarükü artırmağı planlaşdırır”.
“Azərbaycan ötən il oraya ən azı 9,1 milyard kubmetr təbii yanacaq nəql edib, ötən ilin dekabrından isə 10 milyard kubmetr təbii yanacaq ixrac edib. Cənub Qaz Nəqliyyat Dəhlizinin ikinci mərhələsi vasitəsilə biz Avropanı 20 milyard kubmetr qazla təmin edə biləcəyik. Cənub Qaz Dəhlizinin ümumi gücü 31,5 milyard kubmetr təşkil edəcək və bu, onu Avropa ölkələri üçün yeni alternativ qaz mənbəyinə çevirməyi vəd edir. Yeni reallıqlar ölkəmizin təkcə sırf iqtisadi mövqelərini deyil, həm də geosiyasi və geoiqtisadi mövqeyini gücləndirməyi vəd edir”, - deyə deputat fikrini tamamlayıb.
Müəllif: Tanya Samsonova