Saleh Məmmədov: "Kölgə iqtisadiyyatının rolunun böyük olduğu ölkələrdə isə təbii meyl bəzən inzibati məhdudiyyətlərlə gücləndirilir"Əkrəm Həsənov: "Axı kim mağazadan birdən-birə 4000 manata alış-veriş edir?! "
Natiq Cəfərli: "Bizdə əhali yeni qanundan yan keçməyə çalışacaq"
“Nağdsız hesablaşmalar haqqında” qanun kağız pullarla hesablaşmaların limitini müəyyən edir. Bu barədə Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin iclasında müvafiq qanun layihəsinin müzakirəsi zamanı bildirilib.
Pərakəndə satışda nağd ödəniş limiti 4000 manat, tibb müəssisələrində 500 manatdan yuxarı xidmətlər də nağdsız qaydada ödəniləcək. Avtomobillərin satışı da nağdsız qaydada həyata keçiriləcək. Nağd pulun ümumi pul kütləsində payı dolayısı ilə iqtisadi sistemlərin milli xüsusiyyətlərini xarakterizə edir. Belə ki, Avrozonada bu pay son illərdə 9%-ə, ABŞ-da 7%-ə qədər azalıb. Rusiyada nağd pul hesablaşmaların ümumi həcminin 20%-dən çoxunu təşkil edir. Ölkəmizdə vəziyyət bundan yaxşı deyil.
“Azərbaycanda hələ də nağd ödənişlər ümumi ödənişlərin 40 faizini təşkil etdiyi halda. Qərb ölkələrində qeyd olunan göstəricinin maksimum dəyəri 1 faizi ötmür, yerdə qalan 99 faizi nağdsız ödənişlərdir”, - sabiq maliyyə naziri, professor Saleh Məmmədov AYNA-nın əməkdaşı ilə söhbətində deyib. Onun fikrincə, bu, valyutanın rəqəmsal transformasiyası prosesində də qarşılaşa biləcəyimiz problemdir.
Sabiq nazir bildirib ki, indi dolayı yolla dövlət tərəfindən dəstəklənəcək nağdsız dövriyyənin inkişafı həm vətəndaşlar, həm bank sistemi, həm də bütövlükdə iqtisadiyyat üçün çox faydalıdır: "Ən bariz fayda, xüsusən də statistik miqyası nəzərə alsaq, belədir: nağdsız dövriyyənin artması əhalinin pul vəsaitlərinin evlərdəki saxlanc "pul qutuları"ndan tədricən bank hesablarına köçürülməsidir. Nəticədə maliyyələşmənin həcmi artır ki, bu da banklara özlərinə və pullarını banka qoyan müştərilərə faiz qazandırmaqla daha çox kredit verməyə imkan verir".
"Bundan əlavə, pul vəsaitlərinin bank hesablarına köçürülməsi bütün bank xidmətlərini vətəndaşlar üçün daha rahat və əlçatan edir. Qalıqları olan cari hesablar, eləcə də müştəri münasibətlərinin tarixi ilə banklar digər məhsulların satışı üçün yeni imkanlar əldə edirlər", - Məmmədov əlavə edib.
Onun sözlərinə görə, bununla belə, ölkədə nağdsız ödənişlərin aşağı səviyyədə olması maliyyə bazarının yetərincə inkişaf etmədiyini, maliyyə institutlarına inamsızlığın və kölgə sektorunun mühüm rol oynadığını göstərir: "Amma bütün inkişaf etmiş ölkələrdə nağd pul dövriyyəsi azalır. Və bu adətən təbii olaraq baş verir. Kölgə iqtisadiyyatının rolunun böyük olduğu ölkələrdə isə təbii meyl bəzən inzibati məhdudiyyətlərlə gücləndirilir. Məsələn, İtaliya və ya Meksikada pul vəsaitlərinin dövriyyəsi üçün qanuni məhdudiyyətlər mövcuddur. Ölkəmiz də eyni sıradadır".
“Nağdsız hesablaşmalar haqqında” qanuna edilən dəyişikliyə münasibət bildirən hüquqşünas-maliyyəçi Əkrəm Həsənov AYNA-ya söyləyib ki, bu dəyişiklikdə heç bir məntiq görmür: "Bizdə hələlik belə limitlər olmayıb və qərar yeni ildən qüvvəyə minəcək. Belə ki, yeni ildən etibarən limitdən artıq alış-verişi yalnız kartla etmək olar. İstisnalar da var. Məsələn, mebel və məişət texnikası üçün limit 10 min manatdır. Əslində, bütün bunlar qəribədir. Axı kim mağazadan birdən-birə 4000 manata alış-veriş edir?! Bir sözlə, qərarın mahiyyəti tam aydın deyil”.
Öz növbəsində iqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli kağız pullara qoyulan limitin müsbət perspektivinə əmindir. AYNA-ya şərhində iqtisadçı bunu iqtisadiyyatımızı kölgədən çıxarmaq üçün bir tədbir kimi qiymətləndirir: "Ancaq həlli uğurla həyata keçirmək üçün hələ də inzibati qaydada cəzalandırılan yanaşmalardan daha çox həvəsləndirici yanaşmalardan istifadə etmək lazımdır. Bizdə əhali yeni qanundan yan keçməyə çalışacaq. Eyni zamanda, hökumət nağdsız qaydada alınan mallara görə ƏDV-nin bir hissəsinin geri qaytarılmasını 15 faizdən 30 faizədək artırmaqla nağdsız ödənişləri stimullaşdıra bilər”.
O, həmçinin hesab edir ki, avtomobillərin nağdsız satışı yalnız avtosalonlarda işləyəcək. Çünki avtomobil satan adi fiziki şəxslərin sadəcə olaraq bank kartı olmaya bilər.
Müəllif: Tanya Samsonova