Sabiq Prezidentin son bəyanatı siyasi təlatüm yaradıb və indi hər kəs bu addımı gözləyirGürcüstanda seçkilər ərəfəsində Saakaşvili çox hay-küylü bir söz verdi və bunu yerinə yetirməsə, Gürcüstan cəmiyyətinin böyük bir hissəsinin etibarını itirmək riski ilə üzləşəcək. Üçüncü Prezidentin sözlərinə görə, bütün bu illər ərzində ilk dəfə "nəticəsi nə olursa olsun, Gürcüstana gələcək, çünki bu? artıq vətənimizi itirdiyimiz sərhəddir".
“Bütün bu illərdə ilk dəfə dedim ki, nəticələrindən asılı olmayaraq gələcəyəm. Kim bəyənirsə, bəyənsin və məni nəylə təhdid edirsə, etsin... Həyatımda ilk dəfə dedim ki, indi elə həddə gəlmişik ki, artıq vətənimizi itiririk. Əvvəlki illərdə hər şey buna doğru gedirdi, amma o qədər də kritik bir vəziyyət deyildi. İndi vəziyyət o qədər çətindir ki, şərtlərə vaxt qalmayıb, əvvəlcə qalib gələk, bir çox insanın əvvəl küçəyə çıxmasına nail olaq. Nə olacaqsa, olsun - incəldiyi yerdən qırılsın. İndi hamımızın borcu ölkəni xilas etməkdir, başqa çıxış yolu yoxdur. Gürcüstan ölür, Gürcüstan xəritədən yox olur və biz hamımız bu vəziyyəti görürük, ölkəmiz çox çətin vəziyyətdədir”, - deyə Saakaşvili bildirdi.
2012-ci ildə Gürcüstanda qalmadığının nə dərəcədə doğru olduğunu soruşduqda, Mixail Saakaşvili emosional olaraq yorulduğunu, həddən artıq işlədiyini və "gürcü vəziyyəti"nə ara vermək istədiyini söylədi: “Bu illər mənim üçün rahat deyildi, təlatümlər və böyük mübarizə ilə dolu illər idi. O vaxt emosional olaraq yorulduğum və tükəndiyim üçün ayrıldım. Niyə ayrıldığımı da dedim. Mən gürcü xalqının məndən istirahət etməsini istədim və düzünü desəm, mən də bu gürcü vəziyyətinə ara vermək istədim”.
Onun sözlərinə görə, Gürcüstana qayıdarkən bir çox xarici həmkarları ilə dostluq münasibətlərinə baxmayaraq, Avropa parlamentariləri də daxil olmaqla, heç kimin arxasında qalxan kimi gizlənmək niyyətində deyil: “Məsələn, sabah Polşada böyük bir beynəlxalq konfransa gedəcəyəm, sonra bir neçə Avropa ölkəsinin paytaxtlarına gedəcəyəm, bir çox siyasətçi ilə görüşəcəyəm, Gürcüstan haqqında danışacağam”.
Birincisi, gürcülər hələ də Saakaşvilinin geri dönüş vədlərinə inanırlarmı? Axı, o, bunu ilk dəfə deyil ki, bəyan edir. İkincisi, deyək ki, qayıtdı. Bu, Gürcüstandakı vəziyyətə necə təsir edə bilər? Bələdiyyə seçkiləri ərəfəsində bu amil necə oynaya bilər?
AYNA mövzunu gürcüstanlı ekspertlərlə müzakirə edib.
Kvemo Kartli əyalətində fəaliyyət göstərən ictimai xadim, hüquq müdafiəçisi Samirə Bayramova:
“Saakaşvili Gürcüstanda müəyyən seçkilər ərəfəsində qayıtmasından dəfələrlə danışdı və buna görə də bu mövzuda dedikləri artıq ciddiyə alınmır - nə hakimiyyət, nə ictimai təşkilatlar, nə də digər müxalifət partiyaları tərəfindən. Gürcüstan bu gün çətin siyasi vəziyyətdə olduğu üçün bu açıqlama daha da ümidsiz görünür.
Bəli, görürük ki, müxtəlif beynəlxalq konfranslarda çıxışlarında Saakaşvili daim Gürcüstan mövzusuna toxunur, ölkədə baş verənləri dəyərləndirir. Vəziyyəti insan hüquqları ilə vəziyyət, indi məhkəmə sisteminin işi ilə əvvəlki illərdə olduğu kimi müqayisə etsək, həqiqətən də pisləşib, bu mövzu prioritetlərdən çıxıb. Son iki ildə bu, xüsusilə nəzərə çarpdı - qəbul edilmiş məhkəmə qərarları demokratiyaya və vətəndaş azadlıqlarına zərbə vurur.
Açıq şəkildə görünür ki, indiki hakimiyyət getdikcə daha çox demokratik standartlardan uzaqlaşır və Moskva ilə yaxınlaşma yolu tutur. Təəssüf ki, hakimiyyət getdikcə cəmiyyətin fəal hissəsinin etiraz səslərini əngəlləmək üçün müxtəlif üsullardan istifadə edir. Belə proseslər Kvemo Kartlidə də müşahidə olunur. Deyə bilərik ki, bu gün bölgəmizdə mövcud hakimiyyətə qarşı çıxan vətəndaşların heç bir birliyi yoxdur. Hamını bölüblər”.
Gürcüstan İctimai Əlaqələr İnstitutunun Beynəlxalq Əlaqələr Məktəbinin müdiri, professor Tornike Şaraşenidze:
“Bəli, artıq sayını itirmişik, bəlkə də on altıncı dəfə Gürcüstana qayıtdığını elan edir. Bu dəfə nəyə nail olmağa çalışır? Heç olmasa seçkilərdən əvvəl cəmiyyətdəki aktivliyi qaldırmağamı? Saakaşvili qarşıdakı səsverməni referendum olaraq elan etdi və hakim “Gürcü Arzusu” Şarl Mişelin razılaşmasından (yerli seçkilərin nəticələrinin erkən parlament seçkilərinə bağlandığı) çıxdıqda, bələdiyyə seçkiləri aktuallığını itirdi. Yəni artıq bu seçkilər referendum deyil.
Və Saakaşvili indi bu seçkilərə əhəmiyyətini qaytarmağa çalışır, geri dönmə bəyanatı ilə hərarəti yüksəltməyə çalışır. Düşünürəm ki, onun Gürcüstana gəlmə ehtimalı azdır. Çünki vəziyyəti ayıq-sayıq dəyərləndirərsə, çox güman ki, vəziyyəti dəyişə bilməyəcəyini, seçkilərin hələ də "Gürcü Arzusu" tərəfindən qazanılacağını və əldə edəcəyi yeganə şeyin həbsxanaya düşəcəyini anlayır.
Və həbsxanada vaxt keçirməyi qətiyyən sevmir, çünki bir neçə il əvvəl, Poroşenkonun dövründə Kiyevdə tutulduqda, bir gün sonra Prezidentə izahat məktubu yazdı və oradan buraxılmasını istədi. Və onunla görüşməyə getdilər.
Onun üçün mövcud olan əlverişsiz şərtlərə girməyə qərar verərsə, bu, kiminsə onu yoldan çıxardığı, gələcəyi təqdirdə xalqın onu hava limanında qarşılayacağına və xalqın onu hüquq-mühafizə orqanlarından qoruyacağına inandırmaq istədiyi anlamına gələcək. Amma bu, belə deyil.
Bəlkə də tərəfdarları tərəfindən müdafiə olunan müxalifət lideri Nika Meliada olduğu kimi, ətrafına da bir dəstə insan toplaşacaq. Ancaq sonda, gördüyümüz kimi, hamısı həll edildi və Melia sakitcə hər şeyin bitdiyi yerdə polis tərəfindən həbs edildi”.
Azad Rusiya Fondunun Cənubi Qafqazdakı nümayəndəliyinin direktoru, politoloq Yeqor Kuroptev:
“Birincisi, qeyd etmək vacibdir ki, qarşıdan gələn seçkilər heç bir şeyi həll etməyən müntəzəm bələdiyyə seçkiləri deyil. Seçici bunu başa düşsə də, anlamasa da, bu, çox vacib bir seçimdir. Seçicini başa salmaq siyasi partiyaların işidir və hər şey onların seçicini seçki məntəqələrinə gətirə biləcəyindən asılıdır. Xatırlatmaq istərdim ki, Avropa İttifaqı və ABŞ-dan olan vasitəçilər tərəfindən hazırlanan çox vacib bir razılaşma var və buna əsasən, hakimiyyət 43% səs qazanmasa, növbədənkənar parlament seçkiləri təyin olunmalıdır.
Bəli, səlahiyyətlilər reytinqlərinin aşağı düşməsindən və bu qədər saxtalaşdırmanın mümkün olmayacağından qorxaraq, təkbaşına bu müqavilədən çıxdılar. Amma Gürcüstanın tərəfdaşları bu müqaviləni ləğv etmədilər. Müxalifət bunu ləğv etmədi. Əksinə, indi bu sənəd parlamentdə təmsil olunan bütün əsas müxalifət partiyaları tərəfindən imzalanıb.
Buna görə də, bu seçkilərin (saxtakarlıqları nəzərə alaraq) göstərəcəyi nəticələr Gürcüstanın özü və bütün tərəfdaşları üçün böyük əhəmiyyət kəsb edəcək: Gürcüstan xalqı jurnalistlərin döyülməsini, parlament qarşısında Avropa İttifaqı bayrağının yandırılmasını, Avropa İttifaqının maliyyə dəstəyindən məhrum edilməsini, marjinal aqressiv Kreml tərəfdarı olan qruplar və s. dəstəkləyən bir hökumət altında yaşamağa davam etməyə razıdırmı? Əgər bu, Gürcüstan xalqının seçimidirsə, nəticələr uyğun olacaq.
Ancaq xatırlatmaq istəyirəm ki, Gürcüstan əhalisinin 76%-i NATO -ya, 83%-i Avropa İttifaqına gedən yolu seçir, ona görə də Gürcüstanın seçimi göz qabağındadır. Yeganə sual xalqın öz seçimi üçün nə qədər mübarizə aparmasıdır.
Saakaşvili ilə əlaqədar olaraq, indi həqiqətən gələ bilər, çünki hakimiyyətin küçədə olduğunu və kiminsə onu qaldırmalı olduğunu başa düşür. Gürcüstanda dəhşətli iqtisadi vəziyyət, pandemiya və idarəetmə baxımından fəlakət, demokratik inkişaf baxımından ciddi problemlər var. Kim insanları bu problemləri düzəldə biləcəyinə inandıra bilsə, qalib gələcək. Seçkilərdə və ya daha sonra.
Kimsə Saakaşvilinin gəlişinə inanır, kimsə inanmır. Hər iki variantı da istisna etməzdim, amma baş verənə qədər buna xüsusi diqqət etməzdim. Gəlsə, bu, şübhəsiz ki, müxalifət elektoratını qızışdıracaq (və sizə xatırlatmaq istərdim ki, demək olar ki, 30% səs toplayan partiyanın lideridir). Tərəfdarları 9 ildir onu gözləyir və gözləməyə davam edirlər. Rəqiblərinin sayı azalır. Buna görə də gəlmə ehtimalı qalır.
Nə baş verəcək? Bu, müxalifəti fəallaşdıracaq, küçə etirazlarını gücləndirəcək, həm də 2012-ci ildən bəri niyə uğursuz olduqlarını izah etmək üçün hakimiyyəti fəal şəkildə təbliğ etdikləri "Saakaşvilinin qanlı 9 ilini" yaşayanları canlandıracaq. Ciddi qarşıdurmalar ola bilər. Zonderlər, orklar və digər idmançıların istifadəsi halları ola bilər.
Hamı Saakaşvilinin qüvvələrini tanıyır və iyulun 5-də Tiflisin mərkəzində hakim komandanın güc nümayişini də gördük. Onun gəlişini 70%-30% nisbətində qiymətləndirərdim, burada 70%-in gəlmə ehtimalı və 30%-i gələcək. Ancaq 30%-in arqumentlərinin əsası daha möhkəmdir. 9 il oturub şərh yazmaq və gələcəyinə söz vermək artıq ciddi deyil. Ya bütün təhdidlər və risklərlə birlikdə fəaliyyət göstərən bir siyasətçi rolunu oynayın, ya da etməyin.
Saakaşvili ilə bir fikirdə razıyam - Gürcüstan həqiqətən də fəlakətin astanasındadır və son aylarda baş verən hadisələr artıq peşmançılıq və ya narahatlıq deyil, başqa bir ölkənin Kremlin çəkmələri altında bataqlıq vəziyyətinə düşəcəyi qorxusu və narahatlığına səbəb olub”.
Müəllif: Rauf Orucov