“Sovet vaxtı yolları təmizləyən maşınlar vardı və indi biz onları yalnız Qərb ölkələrində görürük”
Yolları təmizləyən Mənzil Kommunal İstismar Sahələrinin (MKİS) işçiləri hər gün həyatlarını riskə ataraq, zəhmətlərinə görə çox təvazökar əməkhaqqı alırlar. Bu iş, haqlı olaraq paytaxtdakı ən təhlükəli işlərdən biri hesab edilə bilər, çünki hər il təmizlikçilərin öldüyü və ya ağır yaralandığı bir neçə yol-nəqliyyat hadisələri baş verir.
Belə ki, bu yaxınlarda Bakıxanov qəsəbəsində bir avtomobil təmizlikçi xanımı - Sabunçu MKİS-in əməkdaşını vurub. 1965-ci il təvəllüdlü Gülgəz Həsənova ağır travmalarla xəstəxanaya yerləşdirilib.
Bu cür hadisələrdə bəzən təmizlik işçilərinin özləri, bəzən sürücülər günahkardır, ancaq yalnız ikinci halda deyil, birinci halda da cavabdeh sürücülər olur ki, bu da təbii ki, onlara qarşı haqsızlıqdır.
Fikrini soruşduğumuz sürücülər yol təmizləyicilərinə fərqli münasibət göstərirlər. Bəziləri sakitcə deyirlər ki, bu, onların işidir və onların arasında tez-tez yaşlı insanlara rast gəlinir ki, bu işlə yaxşı bir həyata görə məşğul olmurlar. Digərləri etiraf edirlər ki, hər dəfə yolboyu küçə təmizləyən insanları görəndə əsəbi olurlar, çünki heç kim faciəvi qəzalardan sığortalanmayıb.
Gördüyümüz kimi, belə hallar nadir deyil. Bir neçə il əvvəl baş verən bir sıra bənzər qəzalardan sonra təmizlikçilərə qaranlıqda işıqlanan jiletlər verildi, ancaq bu tədbir də problemin həlli üçün kifayət deyil.
“Sürücülərin maarifləndirilməsinə yardım” İctimai Birliyinin sədri Fazil Məmmədov təmizlik işçilərinin ölməsi və yaralanması ilə nəticələnən yol qəzalarının səbələrini AYNA-ya şərh edərkən deyib ki, belə hallarda təmizlikçi piyada olaraq təsnif edilir və piyadalar üçün yol qaydalarına riayət etmək məcburiyyətindədir: “Xüsusilə, yolun hərəkət hissəsinə daxil olarkən, onun boş və təhlükəsiz olduğundan əmin olmalıdır. Sürücü də öz növbəsində yol qaydalarına riayət etməlidir”.
“Bu cür qəzalarda sürücülər çox vaxt günahkar olurlar, lakin təmizlik işçiləri bəzən yolda laqeyd davranırlar, deyək ki, qəfildən yolu keçməyə başlaya bilərlər. Həm də belə olur ki, avtomobil yoldakı bu və ya digər vəziyyət nəticəsində bir az “sürüşür” və əgər bu anda təmizlikçi səkiyə bitişik asfalt ərazini süpürürsə, yaralana bilər. Bu işin spesifikliyi elədir ki, ilk 15 dəqiqə ərzində yolu təmizləyənlər potensial təhlükəni xatırlayır və sonra sayıqlıqlarını itirirlər”, - deyə ekspert bildirib
Ancaq ümumiyyətlə, Məmmədovun dediyi kimi, yolların təmizlənməsində günahkar daha çox sürücülər və ya MKİS işçiləri deyil, sonuncunun rəhbərləridir: “Təxminən 90% hallarda icra hakimiyyəti günahkardır və elə onlar da təhlükəsizlik tədbirlərinə riayət edilməməsindən hüquqi məsuliyyət daşımalıdır. Bu cür işçiləri qoruyacaq sistem tam düşünülməyib. Parlaq işıqlanan jiletlər yaxşı və zəruridir, lakin ehtiyac duyulan tək onlar deyil”.
“Bəs vəziyyəti düzəltmək üçün nə etmək olar? Əvvəlcə sürücülərə yolun bu hissəsinin təmizlənməsinin getdiyini göstərən yol nişanları qoyun. Yol təmizliyi yol işlərinin bir hissəsidir. İkincisi, müəyyən sahənin təmizlənməsinə bir deyil, iki işçini cəlb etmək mümkündür və onlardan biri təmizliklə məşğul olarkən, digəri vəziyyətə nəzarət edəcək. Üçüncüsü, ən məntiqli seçim insan əməyi əvəzinə maşın əməyindən istifadə etməkdir”, - deyə həmsöhbətimiz vurğulayıb.
O, Sovet dövründə yollarda süpürmə və suvarma maşınlarının olduğunu və indi bütün bunları yalnız Qərb ölkələrində gördüyümüzü diqqətə çatdırıb.
Bəs niyə hələ də köhnə qaydada işləyirik? Nizami rayon MKİS-dən AYNA-ya verilən məlumata görə, süpürgə maşınlarından sürətli yollarda, məsələn, Heydər Əliyev prospektində istifadə olunur: “Və sonra, gün boyu təmizlik işçiləri yollar boyunca zibil yığmaqla məşğul olurlar. Bunun da günahı maşınlarının pəncərələrindən yollara zibil atan sürücülərdədir”.
İdarədən əlavə ediblər ki, bu cür halların mümkün qədər az olması üçün sürücülər arasında, o cümlədən media vasitəsi ilə də təbliğat aparmaq lazımdır: “Lakin burada yalnız təbliğat vəziyyəti dəyişdirə bilməz, zibilin yola atılmasına görə böyük cərimələr tətbiq etmək daha təsirli olardı”.
Təhlükəsizlik tədbirlərinə gəlincə, MKİS-dən cavab veriblər ki, təmizlikçilər təkcə işıqlanan jiletlər deyil, həm də işığın əks edildiyi zibil yığmaq üçün arabalarla təhciz ediliblər: “Bir briqadir isə onların işinə nəzarət edir. Bundan əlavə, lazımi instruktaj alırlar və iş zamanı yolda necə davranacaqlarını bilirlər. Nizami rayonunda yol təmizləyiciləri ilə bağlı heç bir hadisə baş verməyib”.
Qeyd edək ki, hansısa bir rayonda vəziyyət qənaətbəxş ola bilər, amma şəhərdə hər il ağır insidentlər yaşanır ki, bu da hər şeyin və hər yerdə edilməli olduğu kimi edilmədiyni sübut edir. Bu işə təcili əncam çəkilməlidir, çünki qüsurların nəticəsi çox ağır olur..