Niyə bölgələrdə uğurlu köhnələrin dirçəlişi və yeni məhsulların inkişafı ilə məşğul olmayaq?
Yeni iş yerlərinin yaradılması hər hansı bir ölkənin, o cümlədən Azərbaycanın iqtisadiyyatının inkişafının təməlidir. Bu tədbir sayəsində yoxsulluğu və dolayısı ilə sosial gərginliyi azaltmaq mümkündür. Bir pandemiya və qlobal iqtisadi böhran şəraitində vətəndaşların iş ilə təmin edilməsi xüsusilə vacibdir.
Ölkəmizdə keçən il Dövlət Statistika Komitəsinin (DSK) hesabatına görə, 129 min yeni iş yeri açılıb. Sənədə əsasən, yeni iş yerlərinin 69,3%-i paytaxtda yaradılıb. Üstəlik, onların əksəriyyəti (54.9%) özəl sektordadır. Ümumi iş sayının 6,2%-i yeni müəssisə və təşkilatlarda, 74,8%-i mövcud müəssisə və təşkilatlarda, 0,3%-i işini bərpa edən müəssisə və təşkilatlarda, 18,7%-i digər layihələrlə əlaqədar açılıb.
Əksər iş yerləri inzibati və yardımçı xidmətlərin göstərilməsində, həmçinin inşaat sektorunda yaradılıb.
Lakin mütəxəssislərin dediyinə görə, statistika günün real vəziyyətini əks etdirmir. Yuxarıda göstərilən rəqəm yeni iş yerlərinin açılması yox, olanların kölgələrdən çıxarılması, mövcud olanların leqallaşdırılması deməkdir. Bir çox sahibkar, sərt karantin dövründə dövlətdən kömək almaq üçün işçilərini rəsmi olaraq qeydiyyata aldı.
“Xidmət-iş” Həmkarlar İttifaqları Federasiyasının vitse-prezidenti Cəmaləddin İsmayılov deyib ki, həqiqətən yeni iş yerləri var və onların sayı ictimai işlər də nəzərə almınmaqla, 50 mindən bir az çoxdur: “Bu yaxınlarda müxtəlif müəssisələr açmağa başladıq ki, bu da müsbət məqamdır. Ancaq birincisi, bunlar hələ də azdır, ikincisi, bir qayda olaraq, yalnız bir neçə yüz adama və bəzən daha az insana iş verirlər”.
Yeni iş yerlərinin əksəriyyətinin paytaxtda açılmasına gəlincə, ekspertin sözlərinə görə, bu, olduqca başadüşüləndir: “Çünki əhalinin əksəriyyəti Bakıda (4 milyona yaxın) cəmləşib, üstəlik 2 milyona yaxın vətəndaş ölkəni tərk edərək, qazanc dalınca yollanıb. İndi ölkə iqtisadiyyatı qeyri-bərabər inkişaf edir, əsasən hər şey paytaxtda toplanır, lakin bu vəziyyət davam edərsə, bölgələrin inkişafı barədə danışmağa ehtiyac qalmayacaq. Pandemiya belə bir siyasətin səhv olduğunu göstərdi və məlum oldu ki, kənd təsərrüfatına daha çox sərmayə qoymaq lazımdır. Bundan əlavə, ölkə daxilində müəssisələr açmaq, məhsulu bölgələr üzrə bölüşdürmək lazımdır. Bütün bunlar bölgələrin sosial-iqtisadi inkişafı üzrə növbəti planın hazırlanmasında əks olunmalıdır”.
Davamlı İnkişaf Tədqiqatları Mərkəzinin sədri Nəriman Ağayev də şərhində bildirib ki, bölgələrdə əhalinin bütün qrupları üçün iş yerləri açmaq lazımdır: “Lakin gənclərə və qadınlara xüsusi diqqət yetirilməlidir. Bunun üçün, xüsusilə, daxili və qlobal bazar ehtiyaclarını əvvəlcədən öyrənərək, yüngül sənayeni inkişaf etdirmək, kütləvi istehsal qurmaq lazımdır”.
“Əvvəllər Gəncədə bir müəssisədə Azərbaycanda çini məhsulları istehsal olunurdu və bu məhsullar olduqca populyar idi. Sovet dövründə eyni Gəncədə şokolad da istehsal olunurdu ki, onlardan da ən məşhuru “Çinar” idi. Sonralar bu məhsullar ayrı-ayrı müəssisələr tərəfindən istehsal olunusa da, bu, artıq həmin “Çinar” deyildi. Niyə bu istiqamətdə çalışmayaq? Niyə bölgələrdə uğurlu köhnələrin dirçəlişi və eyni zamanda yeni məhsulların inkişafı ilə məşğul olmayaq?”, - deyə mütəxəssis sual edib.
Digər bir məqam təkrar emaldır. Ağayevin sözlərinə görə, çox vaxt xammal Bakıya yaxın əraziyə gətirir, çünki burada lazımi şərait var: “Yerlərdə belə şərait yaratmaq lazımdır. Bölgələrdə kiçik və orta sahibkarlığın inkişafı üçün rahat şəraitin yaradılması vacibdir. Fəaliyyətini bölgələrdə qeydiyyatdan keçirənlərə güzəştlər tətbiq edilməlidir. Balaxanıda müəssisələr 10 il müddətinə vergidən azaddır. Bənzər bir tətbiq bölgələrdə də reallaşdırılmalı, bəlkə də müəyyən bir müddət vergilərdən azad olunmalıdır. Sonra inkişaf edəcəklər. Güzəştlər həm də əlilliyi olan şəxsləri işə cəlb edən müəssisələrə də tətbiq edilməlidir”.
“Bakıya işləməyə gələn vətəndaşların yarıdan çoxu, əsasən paytaxta ailəsiz gəlir, kirayə mənzillərdə qalır. Bölgələrində normal bir iş tapmaq üçün ilk fürsətdə geri dönəcəklər. Ancaq yalnız bir işə deyil, yaxşı maaşı olan bir işə ehtiyac var. Və ümumiyyətlə, problem hərtərəfli şəkildə həll edilməlidir. Bölgələrdə çox vaxt normal su təchizatı kimi, normal yaşayış şəraiti yoxdur, dar sahə mütəxəssis həkimləri çox deyil, paytaxtdakı kimi təhsil imkanları yoxdur, asudə vaxtı səmərəli keçirmək imkanı yoxdur və bu ehtiyac üzərində işləmək lazımdır”, - deyə həmsöhbətimiz vurğulayıb.
ayna.az