Son 15 ildə Azərbaycan jurnalistikası keyfiyyətcə yaxşılaşıbmı?
Bu hadisə 2005-ci il martın 2-də baş verib. Bakı, küçə, fənər. Axşam işdən çıxıb, sallana-sallana gedərkən, "Monitor"un növbəti sayında dərc olunmalı olan məqalənin mahiyyəti və nöqsanları barədə düşüncələrə daldım. Mənə Elmar Hüseynovun nömrəsindən zəng gəldi. Qəribə idi ki, ümumiyyətlə o, belə gec vaxtlarda zəng vurmazdı. “Yoxsa bizi yenidən ört-basdır etməyə qərar veriblər?”, - deyə düşünürdüm.
“Elmarı öldürdülər!”, - baş redaktorun həyat yoldaşı Rüşanə Hüseynovanın qışqırığını eşitdim. Və dəstək asıldı. Araya sükut çökdü. Bu məlumatı qəbul etmək olduqca çətin idi. Axı, bu böyük, sözün hər mənasında canlı və planlarla dolu olan bir insanı bir neçə saat əvvəl görmüsən. Həmkarlarıma zəng etməyə qərar verdim. Yalnız bir sual verdim: "Bu, doğrudur?" Təəssüf ki, cavab qorxunc idi - doğrudur.
O vaxtdan artıq 15 il ötüb. Əminəm ki, 2 mart 2020-ci ildə yenidən Elmarın necə gözəl insan olduğu haqqında bir çox şeylər eşitəcəyik. Bu, belədir, amma o, hamımızın olduğu kimi canlı bir abidə deyildi, qüsursuz deyildi. Çox inadkar idi və bir insan olaraq səhvlərini etiraf etməyə hazır deyildi. Misal olaraq deyim ki, bütün "monitorçular" onunla Bakıda "Neftyannik"in SSRİ futbol çempionatının bürünc mükafatçısı olduğu ilə bağlı mübahisəmizi əla xatırlayır. Elmar mənə məlum olmayan bir səbəbdən bunun 1965-ci ildə baş verdiyinə əmin idi. Düzgün tarixi göstərdim - 1966-cı ildə olduğunu dedim. Hətta futbol broşurları da gətirdi. Hüseynov bir çox sübutlara baxmayaraq, öz dediyinin üzərində dayandı. Və məhz Elmar bütünlüklə belə idi.
Yeri gəlmişkən, çox orijinal yumor hissi var idi. Əməkdaşlarımızdan biri pal-paltarı sevirdi, zövqlə deməyəcəyəm, amma bahalı geyimləri var idi. Mən o zaman olduqca gənc və sadəlövh bir jurnalistin yalnız məqalələri ilə pul qazandığına inanırdım. Müxtəlif redaksiyalara həmin həmkarımdan daha çox yazılar verirdim, yəni ondan daha çox qazanmağıma baxmayaraq, mən onun kimi bahalı geyimlər geyinmirdim. Buna görə bütün kollektivin qarşısında pulların ona hardan və kimdən gəldiyini soruşdum. Həmkarım utandı. Elmar bunu görüb güldü. Sonra soruşdum ki, baş redaktor olaraq eyni bahalı geyimləri ala bilərmi? "Mən bilərəm", - deyə Hüseynov cavab verdi. "Ancaq yəqin ki, onlara maaşınızın 5-6 qatını xərcləyərsiniz", – deyə dəqiqləşdirmə apardım. Və "Niyə mənim maaşımın? Sənin maaşlarının”, – dedi…
Bütün bu epizodları qeyd edirəm ki, oxucular onu döndərməyə can atdıqları tunc heykəli deyil, canlı bir insan görsünlər. Üstəlik, Elmarın heç vaxt əl qaldırmayacağı insanlar xüsusilə buna çalışırlar. Nə o zaman, nə də indi. Onun öldürülməsinin 15-ci ildönümü günü düşündüyüm budur.
Bir də düşündüm ki, bu günə qədər bu dəhşətli qətlin sifarişçisi tapılmadı. Şübhə edirəm ki, adları heç açıqlanmayacaq. Axı, gürcü jurnalisti Corc Sanay və ukraynalı jurnalist Georgi Qonqadzenin işləri hələ də sıx təxribat, fərziyyə və şübhə dumanı ilə əhatə olunur. Xatırladım ki, Sanay 26 iyul 2001-ci ildə öz mənzilində ölü vəziyyətdə tapılmışdı. O vaxtdan bəri Gürcüstanda hakimiyyət bir neçə dəfə dəyişdi, ancaq Sanayın öldürülməsinə sifariş verən şəxs tapılmadı.
Və bir il əvvəl, 16 sentyabr 2000-ci il tarixdə, təxminən 22:30 radələrində Georgi Qonqadze “Ukrayna Həqiqəti”nin həmtəsisçisi, həmkarı Alena Prituladan ayrılaraq gedib, ancaq noyabrın 2-də Taraşça yaxınlığındakı bir meşədə çürümüş meyit tapılıb. Həyat yoldaşı və dostları onun Georgi olduğunu bildilər və şəxsiyyəti bir neçə müayinədən sonra təsdiqləndi. Bu qətlin sifarişçiləri üçün axtarış uzun illər davam etdi. Nəticədə 2013-cü il yanvarın 29-da Kiyevin Peçerski Rayon Məhkəməsi Ukraynanın keçmiş Daxili İşlər naziri Aleksey Pukaçı, 2000-ci ildə məşhur ukraynalı jurnalist Georgi Qonqadzenin qətlində günahkar bilinərək ömürlük həbs cəzasına məhkum etdi. Lakin bu qətlin sifarişçiləri heç vaxt cəzalandırılmadılar və mühakimə olunmadılar.
Eyni zamanda, Ukraynadakı Georgi Qonqadzenin xatirəsi əbədiləşdirilir. 23 avqust 2005-ci ildə Viktor Yuşşenkonun fərmanı ilə Georgi Qonqadze ölümündən sonra “Ukraynanın qəhrəmanı” adı ilə “Güc ordeni”nə (Ukrayna xalqına fədakar xidmətinə, demokratiya və söz azadlığı ideyalarını qorumaqda vətəndaş cəsarəti, jurnalist işinə sadiqliyi) layiq görüldü. Bundan əlavə, Georgi Qonqadzenin şərəfinə prospekt adı verildi.
Düşünürəm ki, Elmar Hüseynovun qətlinin 15-ci ildönümündə ölümündən sonra yüksək dövlət mükafatına layiq görülməsi tədqirəlayiq bir addım olardı. Elmar Hüseynovun adının Bakının prospektlərindən birinə verilməsi yaxşı olardı. Həqiqətən, Elmar Azərbaycan xalqına xidmət edən, yüksək şəxsi cəsarət göstərmiş və söz azadlığı ideyalarını müdafiə etmiş bir insan idi. Bu, hətta onun tənqidçiləri tərəfindən də inkar edilmir.
Hələlik bu, yoxdur. Onun qətlindən on beş il ötüb, bu, uzun bir zamandır. Eyni 15 il ərzində elmi və texnoloji tərəqqi, jurnalistlərin həyatını asanlaşdırmaq da daxil olmaqla, böyük bir irəliləyişə nail olunub. İnternet daha ucuz və daha əlverişli hala gəlib, hər növ mesajlaşma dünyanın hər yerindən olan həmkarları və mütəxəssisləri ilə daim təmasda olmağa imkan verir. Məlumatın yayılmasına mane olmaq üçün imkanlar tamamilə daralıb və nəhayət, senzura keçmişdə qalıb.
Bəs, son 15 ildə Azərbaycan jurnalistikası keyfiyyətcə yaxşılaşıbmı? Elmar Hüseynovun qətlindən bu yana nə dəyişib? Təəssüf ki, heç bir şey. Və bu, sizin və bizim azadlığımız uğrunda mübarizə aparan “Monitor” jurnalının baş redaktoru barədə edilə biləcək ən kədərli xatırlatma idi.
ayna.az