Maraqlıdır ki, sosial kirayə layihəsi sosial ipotekadan baha başa gələcəkHökumət sonradan alış hüququ yaranan mənzillərin kirayə proqramının icrası çərçivəsində yaşayış sahələrinin paylanması normasını müəyyən etdi. Göstərilən göstərici bir nəfər üçün 16 kvadratmetr nəzərdə tutulub. Mütəxəssislərlə bu yeniliyin təfərrüatlarını, eləcə də kirayə mənzillə əlaqəli digər qeyri-müəyyən məqamları araşdırlıb.
Qeyd etmək lazımdır ki, göstərilən norma eyvanlar, vanna otağı, dəhlizlər, mətbəx və s. sayılmadan yalnız mənzillərin yaşayış sahəsinə aiddir, yəni adam sayına görə kvadratmetrlərin ölçüsü daha çox olacaq. Müəyyən edilmiş norma, əslində, sovet dövrü normalarından (adam sayına görə 5-8 metr) iki-üç dəfə artıqdır, lakin Avropa standartlarından aşağıdır. Daşınmaz əmlak eksperti, Azərbaycan Rieltorlar Assosiasiyasının (ARA) icraçı direktoru Elnur Azadov belə deyib.
Kirayə mənzil layihəsinin həyata keçirilməsi səbəblərinə aydınlıq gətirən ekspertin sözlərinə görə, sosial kirayə və güzəştli mənzil məsələləri yerli mənzil qanunvericiliyində nəzərdə tutulub və xarici təcrübədən götürülüb: “Sosial kirayə layihəsinin müsbət və mənfi tərəfləri var. Müsbət məqam odur ki, insanlar kirayə haqqını ödəyəcəklər, ödənilən pul isə mənzili almaq üçün ödəyəcəyi borcundan çıxılacaq. Ödəniş edərək vətəndaş özünə daşınmaz əmlak alır. Mənfi tərəfləri isə odur ki, sosial ipotekadan fərqli olaraq mənzillərin seçimi Azərbaycan İpoteka və Kredit Zəmanət Fondunun təklifi ilə məhdudlaşacaq. Fondun hansı mənzilləri alacağı məlum deyil - sahəsi, təmir səviyyəsi və sair”.
Əslində, sosial kirayə sosial ipotekaya bənzəyir. Bu çərçivədə, proqram iştirakçıları kommersiya ipotekası üçün müəyyən üstünlüklər əldə edirlər. Azadovun sözlərinə görə, ilkin kirayə haqqı daha az olacaq, ancaq icarə mənzilinin sosial ipoteka krediti nümunəsinə tabe olaraq, illik faiz dərəcələrini nəzərdə tutub-tutmadığı hələ məlum deyil: “Təklif edirəm ki, kirayə mənzillərin sığortası üçün qoyulan tələb, gələn ilin əvvəlindən tətbiq olunacaq daşınmaz əmlakın icbari sığortası səviyyəsində, yəni paytaxt üçün illik 50 manat və ölkənin bölgələrində 30-40 manat səviyyəsində müəyyənləşsin”.MBA LTD konsaltinq şirkətinin baş direktoru Nüsrət İbrahimovun sözlərinə görə isə, sosial ipotekadan fərqli olaraq kirayə mənzillərdə illik faiz dərəcələri nəzərdə tutulmayıb: “Lakin icarəyə götürülmüş əmlakın dəyərinə Fondun proqram çərçivəsində gördüyü iş xərcləri daxil olacaq. Bu xərclər icarəyə götürülmüş əmlakın dəyərinə əlavə olunacaq, icarə müddətinə bölünəcək”.
Sosial kirayənin vətəndaşlara sosial ipotekadan daha baha başa gələcəyini deyən İbrahimovun sözlərinə görə, kirayə mənzil kommersiya ilə müqayisədə daha ucuz, lakin sosial ipotekadan daha bahadır: “Bununla yanaşı, kirayə mənzil layihəsi vətəndaşların güzəştli şərtlərlə mənzil almaq imkanlarını genişləndirəcək. Bununla da, mənzil ehtiyacı olan digər kontingentin üzünə qapılar açılacaq”.
“Təbii ki, icarə müqaviləsi bağlayaraq mütəmadi olaraq pul ödəməlisiniz və bu, Fondun ən vacib şərtidir, əks halda müqavilə ləğv edilə bilər. Deyək ki, bir vətəndaş 60 gündən çox kirayə haqqını ödəməzsə, həmin müqavilə sənədi ləğv ediləcək. İpoteka kreditləşmə mexanizmində yaş məhdudiyyətləri, gəlir və əvvəlcədən ödəmə üçün ciddi tələblər var. Bunun səbəbi, Fondun vəsaiti hesabına əldə edilmiş bir mənzilin borclunun mülkiyyətinə əvvəlcədən ödənilməsi və yalnız ipoteka ilə təmin olunmasıdır. Belə ki, kirayəçi onunla müqavilə imzaladıqdan sonra aylıq ödənişin 12 misli miqdarında Fondun hesabına vəsait köçürməlidir. Bundan sonra aylıq ödənişləri etməlidir”, - ekspert bildirib.
O, əlavə edib ki, Fondun şərtlərindən biri də gəlir tələbidir: “Məsələn minimum əməkhaqqı məbləği (250 manat) vətəndaşın özünə qalmalıdır, ondan artıq qalan gəlir məbləği mənzil üçün aylıq ödəniş məbləğinə uyğun olmalıdır. Mənzillərin sığortalanması şərtlərinə gəlincə, hesab edirəm ki, ilin əvvəlindən tətbiq olunacaq icbari əmlak sığortası ilə əhatə olunacaq”.
ayna.az