“Hər gün on tonlarla ton ərzaq məhsulunun saxlama müddəti başa çatır, amma bütün bu vaxtı keçmiş məhsulların hara aparıldığı məlum deyil”
Dondurma qarşıdan gələn isti ayların vazgeçilməz bir atributudur. Bununla birlikdə, hər kəsin sevdiyi yay ləzzəti risklərlə doludur və bu səbəbdən də bu şirin məhsulun seçiminə məsuliyyətlə yanaşılmalıdır. Azad İstehlakçılar Birliyinin sədri Eyyub Hüseynov insanları müddəti bitmiş dondurma, eləcə də tərkibində bitki yağları yüksək miqdarda olan keyfiyyətsiz məhsul almamağa çağırır.
Yerli və ya xaricdən gətirilən - ilk növbədə, dondurulmuş qida seçərkən onun saxlama müddətinə, tərkibinə diqqət yetirməli və əlbəttə, formasını itirmiş mallar almaqdan çəkinməlisiniz. Axı bu, desertin artıq əridildiyi və yenidən dondurulduğu deməkdir. Pərakəndə şəbəkələrinin dondurucu kameralarındakı temperatur heç bir həftə ərzində belə, daim müşahidə olunmur. Əgər dondurma bir aydan çox müddətdə buz dolabındadırsa, normal məhsul almaq şansınız lap azalır.
Mütəxəssis deyib ki, ən böyük risklərdən biri də məhsulun buzunun əriməsidir: “Məhsulu yenidən dondurmaq çox təhlükəli və qadağandır, çünki bağırsaq infeksiyasına səbəb ola bilər. Bu vəziyyətdə dondurma yalnız bütün bioloji xüsusiyyətlərini itirmir, həm də əridildikdə bakteriyalar məhsula daxil olur və çoxalmağa başlayır. Dondurma mövsümü yeni başlayıb və bu səbəbdən pərakəndə satış zəncirində saxlama müddəti bitmiş və ya müəyyən edilmiş normalara riayət etmədən uzun müddət saxlanılan məhsul tapmaq şansı tam olaraq artmaqdadır”.
Əslində pərakəndə ticarətdə dondurmanın satış şərtlərinə heç kim nəzarət etmir. Hüseynovun sözlərinə görə, bu vəziyyət təkcə dondurmaya deyil, digər məhsullara da aiddir: “Hər gün onlarla ton ərzaq məhsullarının saxlama müddəti başa çatır, amma bütün bu vaxtı keçmiş məhsulların hara aparıldığı məlum deyil. Bu sualla dəfələrlə Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinə müraciət etmişəm və hələ də cavab almamışam. Bu məhsulun yenidən rəflərdə nümayiş olunması mümkündür”.
“Məhsulun istifadə müddətinin bitməsi, digər şeylər arasında, bağırsaq infeksiyası şəklində bir çox təhlükə ilə doludur. Bu səbəbdən köhnə dondurma arzuolunmaz nəticələrə - zəhərlənmə və mədə-bağırsaq xəstəliklərinə səbəb ola bilər. Ancaq bir çox məhsulların keyfiyyəti, hətta təzə olsa da, idealdan çox uzaqdır. Bu məhsulun əksər hissəsinin süd tozundan hazırlandığını xatırlatmağa dəyərmi? Buna əlavə olaraq, bazarda uşaqları demirik, hətta gənclərin belə, sağlamlığına zərər verə biləcək saxta və aşağı dərəcəli mallar çoxdur. Ən zərərli maddələrdən biri dondurmanın tərkibindəki bitki yağlarıdır”, - deyə müsahibimiz vurğulayıb.
Qeyd edib ki, əksər hallarda yerli bazarda satılan soyuq desertlər məqbul keyfiyyətdə deyil: “Monitorinq zamanı bir çox yerli dondurma istehsalçısından yalnız birinə qida təhlükəsizliyi etiketi verdik. Bununla yanaşı, yerli istehsalçıların markası altında xarici dondurmaların və ya əksinə, satılması halları ilə tez-tez üzləşirik. Vətəndaşlara qısa saxlama müddəti olan bir məhsul seçmələrini tövsiyə edirəm - bu cür dondurma daha təbii olur, hər halda tərkibində daha az qoruyucu var”.
Qeyd edək ki, pandemiya və bununla əlaqəli maska rejimi əhali tərəfindən soyuq ləzzətin istehlakını azaldıb.
“Əvvəllər parka uşaqlarla birgə səyahətlərimiz və isti havada gəzməyimiz demək olar ki, dondurma olmadan baş tutmazdı. İndi maskalar və virus səbəbindən demək olar ki, bu, mümkün deyil. Üstəlik, dondurmalı əllərinizi küçədə yuya bilməzsiniz”, - səkkiz yaşlı oğul atası Elşad Rəhimov bildirib.
İki azyaşlı qızı olan Nuriyyə Əliyeva yalnız çəki ilə satılan dondurma aldıqlarını və ailəsi ilə birlikdə evdə yediklərini qeyd edib: “Əvvəllər park skamyasında və ya küçədə dondurmadan tez-tez istifadə edirdik. İndi yalnız evdə və ya bir kafedə yeyirik. Özüm dondurmanı sevirəm, ancaq pandemiya zamanı cəmi bir neçə dəfə dadmışam. Çünki evə ən yaxın mağaza ucuz yerli mal satır və seçim azdır, yaxşısını isə uzaqdan evə daşımaq olmur”.
Sorğu keçirdiyimiz desert sevərlərin çoxu yerli dondurmadansa, Rusiya istehsalı olan dondurmaları üstün tutur, baxmayaraq ki, xaricdən gətirilən dondurma daha baha başa gəlir.
“Bizim Market”in satıcısı söyləyib ki, alıcıların üstünlükləri maddi imkanlardan asılıdır: “Rus dondurması daha yaxşıdır, amma daha bahalıdır. Keçmişdə və bu il əvvəlkindən daha az dondurma alırlar, çünki küçədə yeyə bilməzsən, istidə də evə gətirə bilməzsən”.
Böyük pərakəndə şəbəkələrdən fərqli olaraq, şəhərin kənarındakı kiçik satış nöqtələri əsasən yerli məhsullar alır və satır. Suraxanı rayonundakı belə bir mağazanın satıcı xanımının bizimlə söhbətində dediyi kimi, rus dondurmasını xaricdən gətirmək sərfəli deyil, çünki baha başa gəlir və çoxları onu ala bilmir. Ancaq yerli məhsul, keçən ilə nisbətən az olsa da, daha yaxşı alınır.
Bununla yanaşı, quru statistika da satış həcmindəki azalmanı göstərir. Rəsmi məlumatlara görə, bu ilin yanvar-mart ayları üçün Azərbaycana 243,78 dollar dəyərində 86,35 ton dondurma idxal edilib. Keçən illə müqayisədə bu ləzzətin idxalı pulla demək olar ki, yarısı qədər və ya 211,3 min dollar azalıb. Bu fonda kəmiyyət baxımından idxal cəmi 17% və ya 17.02 ton azalıb. Bu, idxalın strukturunda daha ucuz dondurmanın payının artdığını göstərir. Eyni zamanda, dondurmaların çox hissəsi bizə Rusiyadan (43 ton - 115,69 min dollar) və Ukraynadan (26,28 ton - 58,45 min dollara) idxal edilib.
ayna.az