Xarici həyat yoldaşı seçimi çox vaxt ənənəvi təməllərdən uzaqlaşmaq istəyi ilə əlaqələndirilir
Son illər Azərbaycan vətəndaşlarının əcnəbilərlə nikaha girmə halları artır. Bəziləri əmindir ki, səbəb qloballaşmadır və internet sayəsində hətta dünyanın o biri tərəfində də həyat yoldaşı tapa bilərsiniz. Digərləri hesab edir ki, əsas məsələ respublikada turistlərin sayının artmasıdır.
2014-cü ildə Azərbaycanın qadın vətəndaşları ilə xarici ölkə vətəndaşları arasında 1635 nikah, 2015-ci ildə 1291 nikah, 2016-cı ildə 1148 nikah bağlanıb. 2014-cü ildə Azərbaycanın kişi vətəndaşları ilə xarici ölkə vətəndaşları arasında 1499 nikah, 2015-ci ildə 1281 nikah, 2016-cı ildə 1121 nikah bağlanıb. 2023-cü ildə 2203 Azərbaycan vətəndaşı (1133 qadın və 1070 kişi) əcnəbilərlə ailə qurub.
Bəzi ekspertlərin dediyinə görə, əgər əvvəllər ölkəmizdə əcnəbilərlə nikaha girən qadınlar daha çox idisə, indi kişilər praktiki olaraq onlardan geri qalmır. Əsasən beynəlxalq münasibətləri seçənlər həyatlarını bu ölkələrin vətəndaşlığı olan Rusiya, Gürcüstan, İran azərbaycanlıları ilə bağlayırlar. Türklər dillərin oxşarlığına və eyni dinə görə daha az populyar deyillər. Qalanları əsasən ərəb ölkələrinin və Qərbin sakinləridir.
Sosioloqlar qeyd edirlər ki, yerli sakinlərlə evlilikdə olduğu kimi, insanları sevgi, merkantil mülahizələr, eləcə də tək qalmaq qorxusu motivasiya edə bilər. Belə bir əlaqəyə girərkən əsas şey qarşındakını mümkün qədər yaxşı öyrənməkdir. Çantalarınızı yığmaq və bir şey baş verərsə, geri qayıtmaq çətin bir iş ola bilər: bu, bahadır və bəzən bütün körpüləri yandırmısızsa, qayıtmaq üçün heç bir yer yoxdur.
Çox vaxt əcnəbilər daha firavan və iqtisadi cəhətdən inkişaf etmiş ölkədə yaşamaq üçün seçilirlər. Bu, ya real, ya da uydurma nikah ola bilər, lakin ikinci halda ifşa olunma və geri deportasiya riski var. Bir çox dövlətlər beynəlxalq cütlüklərin uydurma olub-olmadığını diqqətlə yoxlayır və nikahın real olmadığı aşkar edilərsə, yaşayış icazəsi ləğv edilir.
Son illər Azərbaycanda qondarma nikahların sayı da artıb ki, bu da ölkəmizdə qeydiyyatsız yaşayan və ya qalmaq və ya yaşamaq icazəsi olmayan miqrantların yerli sakinlərlə nikahları bağlanıb. Bu, onların respublikamızda qalmasına şərait yaratdı, lakin bu ilin iyununda Milli Məclis vətəndaşların qeyri-qanuni mühacirlərlə nikahına qadağa qoydu. Bu, qeyri-qanuni miqrasiya ilə mübarizə məqsədilə edilib.
Xarici həyat yoldaşı seçmə səbəblərinə qayıdaraq, bunun səbəblərindən birinin daha çox azadlıq və bərabərlik arzusu olduğunu vurğulayırıq. Bu vəziyyətdə, “stavka” daha çox avropalılara və amerikalılara edilir.
Psixiatr və psixoterapevt Eldar Haqverdi mövzuya dair AYNA-ya deyib ki, son illər əcnəbilərlə ailə quran qadın və kişilərin sayındakı bərabərlik cəmiyyətimizin liberallaşması ilə bağlıdır: “Əgər əvvəllər qadınlar sosial vəziyyətini və ya həyat şəraitini yaxşılaşdırmaq üçün bu cür nikahlara daha çox girirdilərsə, bu gün Azərbaycan kişiləri bu işdə getdikcə daha çox imkanlar tapırlar. Bu, xaricdə karyera qurmaq, təhsil almaq və ya həyatla bağlı fikirlərini bölüşən tərəfdaş tapmaq istəyi ola bilər. Qloballaşma və sosial şəbəkələrin fəal inkişafı əcnəbilərlə tanışlıq prosesini sadələşdirib, xaricdə təhsil və işləmək belə birliklər üçün mühüm körpüyə çevrilib”.
“Psixoloji nöqteyi-nəzərdən xarici tərəfdaşın seçimi çox vaxt məhdudlaşdırıcı kimi qəbul edilə bilən sərt ənənəvi normalardan qaçmaq istəyi ilə əlaqələndirilir. Azərbaycanda patriarxal strukturlar hələ də güclüdür, bəzi ailələrdə valideynlər gənclərin şəxsi həyatına ciddi nəzarət edirlər. Belə kişilər üçün əcnəbi ilə evlilik azadlıq və yeni həyatın simvoluna çevrilə bilər, burada öz qaydalarını özləri müəyyən edirlər. Məsələn, dominant atanın təsiri ilə ailədə böyüyən kişi təzyiqsiz münasibət axtarır və ümid edir ki, əcnəbi həyat yoldaşı ona bu balansı tapmağa kömək edəcək”, - deyə həmsöhbətimiz bildirib.
Belə evlilikləri seçən insanların xarakterinə gəlincə, ekspertin fikrincə, bunlar, bir qayda olaraq, yeniliklərdən qorxmayan, uyğunlaşmağa hazır olan fərdlərdir: “Onlar müxtəlif dünyagörüşlərinə açıqdırlar və mədəni fərqlilikləri qəbul etməyə hazırdırlar. Məsələn, Azərbaycandan bir neçə il xaricdə olmuş kişi, ailə ilə bağlı dəyərləri və fikirləri üst-üstə düşərsə, əcnəbini özünə həyat yoldaşı seçə bilər. Bununla belə, ənənələrdəki fərqlər çətin ola bilər. Məsələn, ailədə lider rolunu oynamağa öyrəşmiş kişi, əcnəbi həyat yoldaşı bərabərhüquqlu tərəfdaşlıq gözlədiyi təqdirdə, anlaşılmazlıqlarla qarşılaşa bilər. Xarici tərəfdaşların daha sərt patriarxal prinsipləri olan ölkələrdən ola biləcəyini də nəzərə almaq lazımdır ki, bu da bəzən yeni çətinliklər əlavə edir”.