Pekin Mərkəzi Asiyada öz təsirini möhkəmləndirir, Rusiya - “dünyanın ikinci ordusu” isə bu dönməz prosesi ancaq çarəsiz seyr edir
Rusiyanın dövlətçiliyinin əsası və imperiya mahiyyəti miflərdir. Bu miflərin köməyi ilə Kreml hakimiyyəti zəlil gündə yaşamağa və eyni zamanda, öz “böyüklüyünü” qışqırmağa hazır olan milyonlarla itaətkar qul əldə edir. Ancaq miflərdən yalnız reallıqla təmasda olana qədər istifadə edilə bilər. Belə çıxır ki, Rusiya Federasiyası, Rusiya İmperiyası və ya SSRİ kimi, sadəcə gil ayaqları olan bir nəhəngdir. Və bu təməlin dağılmağa başlaması an məsələsidir. Bütün dünya bu vəhşi ərazidə yeni qarışıqlıqların şahidi olacaq.
Rus işğalçılarının Ukrayna torpağına genişmiqyaslı işğalının başlaması ilə Moskva təbliğatının demək olar ki, ən mühüm təməl daşı məhv edildi - Rusiya ordusunun unikal gücü haqqında mif. Halbuki ruslar bu ordu ilə Berlinə, hətta Lissabona da çata biləcəklərini düşünürdülər.
Rusların NATO-nun heç bir “aqressiv bloku” ilə anlaşa bilməyəcəyi hamıya aydın olanda, dünənə kimi bitərəf qonşular Finlandiya və İsveç Ukraynada baş verənlərə baxaraq, Şimali Atlantika Alyansına qoşulmaq üçün müraciət etdilər. Birincisi artıq bu hərbi bloka üzv olmağı bacardı, ikinci isə NATO astanasındadır. Və gördük ki, dünya alt-üst olmadı, Günəş Qərbdə doğmağa başlamadı.
Reallıq moskvalılar üçün çox dəhşətli oldu - ciddi dünya oyunçularının heç biri onlardan qorxmur. Bununla belə, Kreml imperiyanın sonunu tezləşdirməmək üçün hələ mif yaratmaqdan əl çəkməyəcək.
Raşist lider Vladimir Putin hələ də “böyük güc” olaraq qaldığını dediyi ölkəsinin Qərbə qarşı müqəddəs müharibə aparan, “Rusiyanı ələ keçirmək arzusunda olan bəşəriyyətə” qarşı döyüşdüklərini iddia edir. Və Çinin bu mübarizədə Rusiyanın ən yaxın müttəfiqi, hətta “dost”u olduğu iddia edilir. Çin müəyyən dərəcədə Rusiya Federasiyasından neft və qaz almaqla işğalçılara Ukraynaya qarşı təcavüzkar müharibəni davam etdirməkdə köməklik edir. Bununla belə, Rusiya Federasiyası ilə “Səmavi imperiya” arasındakı münasibətləri dostluq və ya iki bərabərhüquqlu dövlətin strateji tərəfdaşlığı adlandırmaq olarmı? Pekinin son hərəkətləri Rusiyanın bu münasibətlərdə ümid edə biləcəyi yeganə məsələnin xammal əlavəsi olacağına işarə edir. Amma hətta Kreml “ağsaqqalları” da diz çökərək bu rol üçün yalvarmalı olacaqlar.
Belə ki, bu yaxınlarda “Səma imperiyası”nın və Kremlin keçmiş Orta Asiya peyklərinin rəhbərlərinin iştirak etdiyi Çin-Mərkəzi Asiya sammiti zamanı Çin-Qırğızıstan-Özbəkistan dəmir yolunun təxminən 450 kilometrinin tikintisinə dair memorandum imzalanıb. Bu sənədlə Çin məhsulları Rusiya Federasiyasından yan keçərək Avropaya daşınacaq. Bu nəqliyyat dəhlizi 80 yeni körpünün və 40 tunelin tikintisini nəzərdə tutur və onun son məqsədi Şanxayı Venesiya ilə birləşdirməkdir.
İlkin hesablamalara görə, bu yeni marşrut yükdaşımaların həcmini ildə 5 milyon tona qədər artıra bilər və Çin mallarının Avropaya çatma müddəti 7-8 gün azalacaq. Buna baxanda, nədənsə Çinin Qərblə döyüşmək istəməsi ehtimalı çox da görünmür.
Beləliklə, Pekin SSRİ-nin dağılmasından sonra da Moskvaya çox sadiqliyini davam etdirən Orta Asiya respublikalarına təsirini artırmaqda davam edəcək.
Bundan əlavə, Çin Türkmənistandan gələn dördüncü mavi yanacaq xətti olacaq və tədarük həcmini ildə 30 milyard kubmetr artıra biləcək “D Line” qaz kəmərinin tikintisini sürətləndirmək üçün Putin rejiminə qarşı daha bir “dost” addım atdı. Eyni zamanda, praqmatizmi ilə tanınan Çin Türkmənistan qazını Rusiya qazından təxminən 30 faiz baha alır.
Çinin bu il Rusiya Federasiyasından min kubmetrini 290 dollar qiymətinə 22 milyard kubmetr qaz alacağı planlaşdırılır. Və bu, Putinin mart ayında Çin lideri Si Cinpinin Moskvaya səfəri zamanı “dostunu” sözün əsl mənasında 50 milyard kubmetr gücündə Rusiyanın “Sibirin gücü-2” layihəsində iştirak etməyə inandırması fonundadır. Kreml yeddi ildən artıqdır ki, bunun təbliğat aparır.
Yeri gəlmişkən, Qazaxıstan, Tacikistan, Qırğızıstan, Türkmənistan və Özbəkistan liderləri ilə yeni dəmir yolunun tikintisi ilə bağlı danışıqların yekunlarına görə Çin onlara 3,6 milyard dollara yaxın maliyyə dəstəyi və “pulsuz yardım” vəd edib. Həmçinin hərbi sahədə əməkdaşlığı genişləndirmək təklif edib.
Belə bir maraqlı perspektiv ortaya çıxır. Çin yavaş-yavaş Mərkəzi Asiyada öz təsirini möhkəmləndirir, Rusiya Federasiyası - “dünyanın ikinci ordusu” isə bu dönməz prosesi ancaq çarəsiz seyr edir.
Ancaq bu, Moskva üçün son deyil. Zaman keçdikcə çinli “dostlar” rusların daha bir mühüm mifinə əl atacaqlar –onlar Rusiyanın XIX əsrin ortalarında ilhaq etdiyi Uzaq Şərqin geniş ərazilərini geri qaytarmağı xəyal etmirlər. Gözləyin və görün!
Müəllif: Dmitri Şvarts
Mənbə: UNİAN
Tərcümə AYNA-ya məxsusdur.
Müəllif: Ayna.az